Begin februari kwam onder de titel ‘Legacy+’ het dubbelalbum uit van Femi en Made Kuti. Onder de paraplu van de titel ‘Legacy+’ releasen vader en zoon tegelijkertijd hun albums ‘Stop the Hate’ en ‘For(e)ward’. Met de langverwachte nominatie van hun illustere vader en grootvader Fela Kuti om in de Rock’n Roll Hall of Fame opgenomen te worden, genoeg reden dus om via een internetverbinding in gesprek te gaan met Femi en Made Kuti.
Samen verschillend
Femi komt net uit de sportschool, heeft de handdoek nog om zijn hals liggen en Made zit thuis om zijn vader met een brede glimlach te verwelkomen. Via de soepel en foutloos opererende verbinding met Lagos, Nigeria ging de eerste vraag over de nieuwe release. In hoeverre is ‘Legacy+’ een gezamenlijk project? Beide albums verschillen nogal van elkaar, er lijkt in die zin niet echt een concept achter te zitten. Zonder op zijn vader te wachten die nog even een drankje voor zichzelf inschenkt steekt Made van wal.
“We zijn ieder apart begonnen om ons eigen album op te nemen. Het was mijn vaders idee om onze albums gezamenlijk uit te brengen. Door de albums samen uit te brengen willen we juist laten zien hoe verschillend we zijn als muzikanten, terwijl we wel dezelfde boodschap uitdragen. Alhoewel we dezelfde boodschap willen uitdragen in onze muziek, willen we ook laten zien dat we twee verschillende individuen zijn, die ieder hun eigen muzikale aanpak hebben.”
De goedgeluimde Femi vult aan. “Voor mij was het wel een grote verrassing om het album van Made voor de eerste keer te horen, nadat het al gemixt was. Als vader heb ik me er wel zorgen over gemaakt of hij wel iets moois ging maken, je hoopt toch dat je geld niet weggegooid blijkt te zijn.” Made kan er gelukkig ook mee lachen. “Ik heb me ook totaal niet bemoeid met het componeren of arrangeren op het album van mijn vader, ik speel weliswaar bas en saxofoon op enkele stukken, maar heb me er verder niet mee bemoeit. Femi heeft zich verder ook niet bemoeit met het componeren of arrangeren van mijn album.”
De Kuti boodschap
Zonder een nieuwe vraag af te wachten gaat Femi door. “Voor mij was het belangrijk om met dit album liefde en inspiratie te tonen. Uiteraard is de boodschap weer politiek hard, maar door samen onze albums tegelijkertijd uit te brengen willen we laten zien hoe hecht we zijn als familie, en hoe we samen ook de muzikale erfenis van Fela willen blijven uitdragen.” “Weet je”, vult Made zijn vader verder aan, “tot op de dag van vandaag oefenen we samen, zingen we elke dag samen, maken we elke dag samen muziek, dat is wat we graag uit willen dragen.”
Als je beide albums vergelijkt, dan valt op dat het album van Femi vertrouwd klinkt. Het borduurt sterk voort op de bekende Afrobeat van diens vader Fela Kuti en ook thematisch is het instant herkenbaar. Het album van Made is stilistisch moderner, en thematisch lijkt het meer introspectief te zijn. “Dat heb je goed gehoord”, bekent Made, “Ik denk op mijn album vooral na over hoe ik zelf reflecteert op wat er op dit moment in Afrika gebeurd. Ik ben nog niet zo lang geleden teruggekeerd naar Nigeria, na een studie van 7 jaar in Groot Brittannië en ik zag dat verschillen zo verschrikkelijk groot zijn in de sociale omgang, hoe mensen met elkaar omgaan. Dat stond in zo’n scherp contrast met wat ik vanuit Groot Brittannië kende. Daar heb ik echt mijn eigen weg in moeten vinden.”
School
Femi knikt instemmend en Made vervolgt. “Wat mij echt heeft geraakt is dat jongeren hier geen kennis hebben van hun eigen geschiedenis. Op school wordt niet gesproken over het koloniale verleden of over de tijd van onafhankelijkheid, Men leert niet over het pan-Afrikanisme, laat staan over de oude geschiedenis van Afrika. Kinderen leren hier op school nog steeds de westerse versie van onze geschiedenis.”
“Ik heb mezelf onze geschiedenis aan moeten leren”, gaat Made verder, “door boeken die ik vanuit mijn vader kreeg aangereikt. Nigerianen zijn over het algemeen heel slecht geïnformeerd over hun eigen situatie. We worden dom gehouden door het systeem. Op school leer je niets over de huidige corruptie of over bad governance van de huidige regering. De muziek op mijn album is dus geïnspireerd door Femi’s muziek en de muziek van Fela, mijn grootvader voor hem, maar ik heb een andere achtergrond en ben nog zoekende, daar waar Femi er middenin staat.”
Made Kuti – ‘For(e)ward’
Bijna ieder album heeft een signatuurtrack. Het meest typische numer voor het album. Over dat specifieke nummer hoeft Made als het gaat over zijn album ‘For(e)ward’ niet lang na te denken. “Het eerste nummer ‘Free your Mind’ gaat over hoe je jezelf moet bevrijden om je eigen intellectuele krachten ten volle te kunnen benutten. Als we echt willen strijden tegen corruptie bijvoorbeeld, dan zullen we meer kennis moeten hebben. Alles begint met educatie en kennis opdoen. We moeten leren hoe we onszelf kunnen bevrijden.”
Maar niet alleen dat ene nummer heeft een boodschap zoals we bij de Kuti’s kennen. “Er staan nummers op over politiegeweld (‘Your enemy’), of ‘Young Lady’, dat gaat over het misbruik van vrouwen in Lagos. En dan ‘Blood’, dat gaat over de mensen die hun leven gaven voor onze onafhankelijkheid. Daarnaast heb ik ook een nummer dat gaat over de grote verschillen in de sociale klassen in Lagos vandaag de dag. Dat is wat mij elke dag bezig houdt.”
Verandering
Toch zit er iets van een innerlijke tegenspraak bijna in de voortdurende strijd en het activisme van de Kuti’s. Fela is al twintig jaar dood, zijn strijd begon nadat hij terugkwam uit de Verenigde Staten en hij zich onder invloed van zijn toenmalige vriendin steeds meer ontwikkelde tot een activist. De strijd, gevoerd door de Kuti clan, duurt nu dus al meer dan een halve eeuw. Veel lijkt er echter niet veranderd. Ik moest het gewoon aan Femi vragen. Niets is toch werkelijk veranderd?
De vraag komt binnen bij Femi, dat is te zien. Hij bijt op zijn onderlip en zichtbaar geagiteerd gaat hij voor het antwoord eens goed zitten. “Je hebt gelijk helaas. ik wordt er ook wel eens moe van, het houdt niet op. De impact van de slavernij bijvoorbeeld, die voelen we nog steeds in Sub Sahara Afrika. Voorheen legden de Afrikaanse regeringen verantwoording af aan de voormalige kolonisators. Nu doen ze het aan China, die al onze grondstoffen komt roven, in die zin is er niets veranderd. Eerlijk gezegd zie het ook de komende vijfentwintig jaar niet veranderen, dat gaat zeker nog vijftig of honderd jaar duren, als het al lukt om uit deze situatie te komen.”
Femi Kuti neemt nog een slok van zijn glas water voordat hij doorgaat. “We geven onze kinderen nog steeds Europese namen en onze vrouwen buigen voor een door Europeanen opgelegd schoonheidsideaal, waardoor ze zo ver gaan hun huid te bleken met allerlei giftige crèmes waardoor ze kanker krijgen. Het is zo erg dat een vrouw niet eens een baan kan krijgen als ze geen lichte huidskleur heeft. Zelfs Afrikanen vinden een zwarte vrouw niet meer mooi! Realiseer jezelf dat eens, hoe diep dat gaat! Mijn vader zong daar al over, en het gebeurt nu nog steeds.”
Afrika is ziek
“Als Afrikanen kijken we neer op onze eigen cultuur”, verzucht Kuti, “We kijken op naar een aan ons opgelegde Westerse godsdienst en bidden naar een Westerse Jezus, verwachten dat die ons uit onze misère komt verlossen. Er worden nog steeds miljoenen dollars in religie en kerken gestopt, alleen maar om de mensen onder controle te houden. De zogenaamde missionarissen worden met private jets binnengevlogen, maar de gelovigen hebben helemaal niets. Ze geloven al 2000 jaar dat Jezus gaat komen om ze te redden. Dat is verankerd in onze recente geschiedenis en in ons educatieve systeem, zoals Made net heeft uitgelegd.”
En de les van Femi gaat nog even door. “Het schoolsysteem hier nodigt onze jeugd niet uit na te denken over de grootsheid van Afrika, de situatie waarin we nu zitten en hoe we daaruit kunnen komen. Als je dit allemaal jezelf realiseert dan begrijp je dat dit een heel lange strijd is, een strijd van heel lange adem. Deze strijd zal niet ten einde komen, zolang ik leef. Daarom is het belangrijk dat ik de strijd doorgeef aan Made en hij daarna weer aan zijn kinderen. Afrika is ziek, en moet genezen, maar tot nu toe zijn we steeds naar de verkeerde dokter gegaan waardoor de ziekte alleen maar verergerd. Afrika lijdt aan een vorm van kanker die maar door woekert, maar onze dokter geeft ons alleen maar paracetamol, waardoor de ziekte alleen maar erger wordt. Niemand vraagt zich meer af wat de werkelijke oorzaak is van waar Afrika nu staat. Niemand heeft het meer over Panafrikanisme, niemand heeft het meer over de gevolgen van slavernij en kolonialisme.”
Femi valt even stil, hij zoekt naar woorden, wil duidelijk niet in de negativiteit blijven hangen en vervolgt dan. “Ondanks dat alles moeten we wel optimistisch blijven, al is het maar vanwege de strijd die door mensen als Muhammad Ali, Mandela, Bob Marley en mijn vader Fela werd gestreden. Er zijn zoveel goede mensen, mannen en vrouwen die zichzelf hebben opgeofferd voor deze strijd. Alleen daarom al moeten we doorgaan.” In de stilte die na dit antwoordt valt hoor je straatgeluiden van Lagos door het openstaande raam bij Femi binnenkomen, hij drinkt zijn glas in een keer leeg en vult het meteen weer bij.
Femi Kuti – ‘Stop the Hate’
Terug naar de muziek. Ook Femi heeft net als Made stelde een track die typerend is voor het album. “Ik ga dan zonder twijfel voor ‘Stop the hate’ , dat is dan ook niet voor niets de albumtitel. Er is zoveel haat in de wereld. Mensen haten zichzelf, mensen haten migranten, het internet staat vol met haat. Het is een globaal probleem. We moeten ons allemaal inzetten om de haat te stoppen op zijn minst te doen afnemen.” Kuti is stellig in zijn uitspraken. “Wij als muzikanten hebben daar een extra verantwoordelijkheid in, zo voel ik dat.”, zegt Femi.
Fela Kuti: Rock’n Roll Hall of Fame
Na zo’n fel gesprek is er gelukkig ook nog mooi en heuglijk nieuws. Vlak voor het interview werd bekend dat Fela Kuti een van de genomineerden is om dit jaar opgenomen te worden in de Rock’n Roll Hall of Fame. Fela is genomineerd naast andere artiesten als Tina Turner, the Foo Fighters en Iron Maiden. Als we nu, eind februari de ‘fan vote’ zien dan staat Fela mijlenver voor op runner up Tina Turner. Femi spreekt met een brede glimlach. “Ja ik hoop dat hij geïnaugureerd gaat worden, dat zou laten zien dat zijn strijd niet voor niets is geweest. Iedereen praat nog steeds over Fela en steeds meer mensen luisteren naar zijn muziek. Die plaats in de Hall of Fame verdient hij dus ook echt. Fela wordt alleen maar groter, zelfs na zijn dood. Terwijl er muzikanten zijn die nog leven, waarvan je nooit meer iets hoort. Sommige carrières zijn al over voordat de muzikant is overleden, in dat perspectief hoort Fela bij de allergrootsten.” Made vult zijn vader aan. “Voor onze familie is dit een enorme eer en een grote opsteker, fantastisch nieuws. Ik weet zeker dat Fela in de Hall of Fame gaat komen.”
Als laatste kijken we even vooruit in het jaar 2021, want neiuwe albums vragen in feite om een tournee. Femi is echter heel voorzichtig. “We moeten nu vooral denken aan de mensen die iemand verloren hebben aan corona. Het is nu de tijd er niet naar om egoïstisch te denken aan onze shows, we moeten de pandemie verslaan.” Made vult zijn vader aan “Ja, laten we eerst corona verslaan en dan weer over touren gaan praten. We hebben wel plannen om later dit jaar een aantal streaming live shows te gaan verzorgen, live vanuit the New Africa Shrine* hier in Lagos.” Goede vooruitzichten dus, met twee goede albums in de schappen.
Foto’s:
Femi Kuti (c) Sean-Thoms
Femi Kuti & Made Kuti (c) Sean-Thoms
Headerfoto Femi Kuti & Made Kuti (c) Optimus Dammy
Made Kuti (c) Optimus Dammy
* De New Africa Shrine is een cultureel centrum dat gemanaged wordt door Femi en is gebouwd op de plek van de legendarische nachtclub ‘The Shrine’ van Fela Kuti, dat in 1977 door de autoriteiten werd afgebrand.
