Wie dacht dat kerstconcerten per definitie zoet en braaf zijn, werd in Theater aan de Parade vakkundig van repliek gediend. Ellen ten Damme bracht haar ‘Hete Kerst’ naar Den Bosch en maakte er een ongrijpbare mengeling van sacrale ernst en uitbundige revue van. De voorstelling laveerde tussen heiligschennis en huldebetoon, tussen theatrale trucs en muzikaal vakmanschap, en toonde een artiest die zich weinig gelegen laat liggen aan conventies. Ellen ten Damme maakte van de voorstelling een ware revue. Ze wisselde veelvuldig van kostuum, goochelde, liet acrobatiek zien en voegde korte sketches toe.
Ellen kwam via de trap rechtsachter in de zaal naar beneden, geflankeerd door dansers Geronimo Huwaë en Simon Mual in geestelijke gewaden. Deze verrassende entree leidde naar een voorstelling waarin de structuur van een (kerst-)mis als rode draad diende. De keuze voor Depeche Modes ‘Waiting For The Night’ als opener was veelzeggend: donker, intiem en een voorbode van het eclectische muzikale landschap dat zou volgen. En dat terwijl Ten Damme met gemak overging van de handstand, spagaat en frivole dans tot rustige taferelen.
Haar voorliefde voor Duitse en Franse teksten kleurde de hele avond. Ze zong Edith Piafs ‘Hymne à L’amour’ met het respect dat het chanson verdient, liet Françoise Hardy’s ‘Mon Amie La rose’ klinken alsof ze zelf op de Parijse boulevards had gezworven, en waagde zich aan Severija’s ‘Zu Asche, Zu Staub’ uit de Babylon Berlin soundtrack. Het Duits en Frans waren voor haar meer dan sierlijk exotisme, ze gebruikte deze talen om emotionele diepte te bereiken die het Nederlands haar niet altijd lijkt te bieden. Ook ‘Nassam Alayna El Hawa’ en ‘Alabina’ toonden dat Ellen ten Damme zich comfortabel voelt buiten de anglofone pop. En dat na een grap over haar Achterhoekse afkomst: “As jullie mij in ’t Achterhooks verstaan könt, zingt dan met z’n allen met!”
Madonna kreeg een bijzondere behandeling. ‘Like A Prayer’ werd eerst in het Frans gezongen, dan onderbroken door Rammsteins zware ‘Puppe’, waarna men weer terugkeerde naar de Engelse versie. Later volgde ook Madonna’s ‘Frozen’, wederom in het Frans, die overging in ‘Like A Virgin’. Deze Madonna-momenten illustreerden hoe Ellen hits uit elkaar haalde en weer in een nieuwe vorm teruggaf, waarbij de overgang naar Rammsteins bombastische klanken de spanning verhoogde. De combinatie van de Queen of Pop en de Duitse industrial metalband leek onmogelijk op papier, maar werkte verrassend goed in de theatrale context die Ellen ten Damme creëerde.
Ook Kate Bush werd groots geëerd met ‘All The Love’, ‘Running Up That Hill’ en ‘Wuthering Heights’. De stembuigingen van Ellen deden recht aan de Britse zangeres zonder in nabootsing te vervallen. Ze toonde begrip voor de emotionele lading die Bush in haar nummers stopt en vertaalde dat naar haar eigen expressieve stijl. Het Kate Bush-moment was een van de muzikale hoogtepunten van de avond, waarin vakmanschap en theatraliteit samenkwamen.
Rammstein kreeg behalve in de Madonna-overgangen ook een eigen plek met ‘Sonne’, dat werd aangekondigd vanuit Imagine Dragons’ ‘Radioactive’. De overgangen tussen deze genres waren abrupt, maar werkten door de theatrale context waarin Ellen opereerde. Het orkest, schertsend de Hostie-band genoemd, bestaande uit bassist Guus Bakker, pianist Thijs Cuppen, drummer Arthur Lijten, trombonist Matthias Konrad en violist Ben Mathot (die ook gitaar speelde), bleek een waardige partner in deze muzikale sprongen.
De kerstmedley (met als thema global warming) waarin ‘We Wish You a Reggae Christmas’, ‘Jingle Bells’ en ‘Gloria, in Excelsis Deo’ verweven werden, illustreerde het thema van de avond: klimaatverandering mag de kerst niet bederven. Flamingo’s en kamelen vervingen symbolisch de kerstman, en later kwamen drie wijzen uit het Oosten daadwerkelijk op kamelen het podium op. De medley met ‘De Herdertjes’ gekoppeld aan de Ajax-hit, The Ramones’ ‘Merry Christmas (I Don’t Want To Fight Tonight)’, Chuck Berry’s ‘Merry Christmas Baby’ en een uitstapje naar Mexico toonde Ellen ten Dammes onorthodoxe benadering van kerst klassiekers.
Ellen bleef vasthouden aan de mis, met zelfs een collecte, waarbij naast muntgeld een rolletje pepermunt en een condoom terugkwam, en het uitdelen van de hostie. Twee bezoekers op de eerste rij ontvingen daadwerkelijk de hostie, een provocatie die de lading van de voorstelling onderstreepte, zo vlak naast de Sint Jan.
De verwijzingen naar Den Bosch en de nabijgelegen Sint-Jan waren niet uit de lucht gegrepen. Als zelfbenoemde Maagd Maria zong ze over haar verlangen naar losbandigheid, een interpretatie die de traditionele kerstboodschap flink op zijn kop zette. Ja, ook Maria wilde na 2000 jaar een keer van bil. Ellen gebruikte de lokale context om haar act extra kleur te geven en speelde met de spanning tussen het sacrale gebouw naast het theater en de wereldse voorstelling die zich binnen afspeelde.
Tussen alle spektakel door liet Ellen ook horen dat ze meer in haar mars heeft. The Beach Boys’ ‘God Only Knows’ bracht rust, net als het aan Riverdance herinnerende dans stuk na haar eigen compositie ‘After Us’, waarin de Marvelous Dancers hun fysieke kunnen toonden. De afsluiting van het reguliere programma met ‘Have Yourself a Merry Little Christmas’, dat overging in ‘Walking in a Winter Wonderland’ als duet met trombonist Matthias Konrad, bewees dat ook traditionele kerstnummers een plek hadden in deze onorthodoxe viering.
De toegift was een ode aan de kerst klassiekers: een medley van ‘All I Want for Christmas Is You’, ‘Last Christmas’ en een kerstversie van 2 Unlimiteds ‘No Limit’ mondde uit in ‘We Are the World’, dat overging in een afscheid met ‘Au Revoir’. Hiermee sloot Ellen ten Damme af zoals ze begon: groots, onverwacht en met een knipoog naar het publiek.
Theater aan de Parade was getuige van een voorstelling waarin kerst traditie en moderne vrijheden botsten, waarin het heilige en het wereldse elkaar ontmoetten. Ellen ten Damme bewees waarom ze zich kan permitteren om de grenzen van het gangbare op te zoeken. De combinatie van vakmanschap, durf en humor maakte deze ‘Hete Kerst’ tot een onvergetelijke theater ervaring die de donkere decemberdagen deed oplichten.
Foto’s (c) Stefanie Portegies
