Oké, voor hen die niet echt into klassieke muziek zijn, is onderstaande wellicht abracadabra, of leest het weg als onzin. Echter liefhebbers van klassieke muziek weten direct waar ik het over heb.
Antonio Stradivari, vaak misnoemd als Antonius Stradivarius, was in de 17e en begin 18e eeuw een van de beste vioolbouwers ter wereld, ooit bestaan. Zijn vakmanschap was destijds ongeëvenaard en ook na zijn dood kwam er geen enkele vioolbouwer ook maar in de buurt van de perfectie van zijn violen, altviolen, cello’s en enkele harpen, mandolines en ja, zelfs gitaren. Ieder instrument dat Stradivari bouwde, had zijn eigen klankkleur. Of beter gezegd: Karakter. Echte kenners horen uiteindelijk aan het karakter van het instrument welke Stradivarius er wordt bespeeld, of in ieder geval uit welke periode. En ondanks dat geen instrument hetzelfde was, of is, benadert iedere Stradivarius perfectie. De klank echter is de grootste reden waarom een muzikant voor de een of de andere Strad (Niet de verwarren met de Strat, het koosnaampje voor de Fender Stratocaster) kiest. En geloof het of niet, de violisten die de kans hebben om te kiezen tussen de ene of de andere Strad (spreek uit: Strèd), kunnen soms uren, of zelfs dagen, vullen met spelen, spelen, spelen, afwisselen met andere Strads, spelen, spelen, om uiteindelijk geen van beide te kiezen, omdat het gevoel ontbreekt. Er zijn makkelijkere keuzes in het leven.
Een van de Nederlandse violistes die de kans heeft gekregen om te mogen spelen op een van de ongeveer 450 Stradivarius-violen die er nog zijn (de meesten zijn in bezit van musea of muziekhistorische stichtingen die ze al dan niet uitlenen aan violisten), is Janine Jansen. De Soestse topvioliste had de eer in haar leven reeds te mogen spelen op de Stradivarius Baron Deurbroucq uit 1727, de Stradivarius Barrere (ook uit 1727) en de Stradivarius Baron Gutmann (1707, die ze eind vorig jaar in kon ruilen voor de Stradivarius Duke of Cambridge (voormalig eigendom van de Franse violist-componist Pierre Rode). Vier Stradivariussen, elk met een eigen karakter.
En met zoveel ervaring met verschillende instrumenten van de beroemde Italiaanse vioolbouwer, was het Steven Smith, Stradivarius-expert en hoofd van vioolhandel J&A Baere in Londen, duidelijk wie hij voor zijn project ’12 Stradivari’ moest vragen: Janina Jansen. Twaalf van ’s werelds kostbaarste instrumenten bij elkaar gebracht, elk met een eigen kenmerkend geluid en karakter, ooit eigendom van legendarische violisten als Fritz Kreisler, Nathan Milstein, Oscar Shumsky en Ida Haendel. En nu, eenmalig voor opname, bespeeld door onze eigen Janina Jansen. Samen met pianist Antonio Pappano speelt ze stukken van uiteenlopende componisten waaronder Elgar, Kreisler, Rachmaninov en Ravel. Zorgvuldig geselecteerd om de individuele kwaliteiten van de verschillende instrumenten te duiden.
Het nieuwe album dat Janine Jansen, ’12 Stradivari’ bevat 15 (op de deluxe-editie zelfs 18) stukken muziek, van bekende compinisten als Rachmaninoff, Elgar, Tchaikovsky, Schumann en Ravel, maar ook werken van minder bekende namen als Falla, Suk en Vieuxtemps. En dat is nu juist een van de weinige minpuntjes op het album: ’12 Stradivari’, zijn gemaakt voor 12 klassieke werken, niet 15, niet 18, maar 12. Goed, een bonusje, zouden de omdenkers het noemen. Daar kan je mee meegaan, maar toch, ergens blijft het storen. Mierenneuken? Wellicht, want productioneel klinkt het album perfect. Maar op een of andere manier is dat bij klassieke muziek nogal standaard.
Jansen bespeelt alle twaalf instrumenten zelf, begeleid op piano door Antonio Pappano en of men nu wel of geen kenner is, een beetje luisteraar hoort duidelijk de verschillen in de klankkleur van de violen; De karakters. Jansen brengt op ’12 Stradivari’ niet zomaar een van de honderden uitvoeringen die door de jaren reeds van deze stukken zijn uitgebracht. Nee, Janine Jansen brengt de beste vioolconcerten samen en speelt deze op een manier zoals alleen de besten kunnen. Met gevoel, met karakter, als hoogwaardig kunstwerk! (8/10) (Deutsche Grammophon / Decca)