In een musicallandschap waar men reikhalzend snakt naar een nieuwe broadway-hit als Hamilton of Dear Evan Hansen of een reprise van een icoon als Phantom Of The Opera, maar waar men dit seizoen voor een vierde keer Mama Mia door de strot wordt gedouwd, is het de vraag hoe vaak een herhaling van zetten nog succes op kan leveren. Toch zet De Graaf en Cornelissen hun geld in op een derde productie van wellicht de musical der musicals: Les Miserables. Toch lijkt musical-minnend Nederland dit als zoete koek te slikken, want met uitverkochte zalen tot ver in de tour liegt de kaartverkoop er niet om.
Toegegeven, voor deze productie wordt het klassieke draaiboek niet afgelopen. De Graaf en Cornelissen brengen een moderne versie van de op Victor Hugo’s epos gebaseerde en in groots drama zwelgende tragedie. Deze versie van de voorstelling vindt zijn basis in de tourversie van de klassieker, en ruilt de iconische draaischijf in voor prachtige, ingenieuze en grootse decors. Twee gebouwen aan beide zijden van het toneel dienen als omlijsting van het Parijs in de 19e eeuw. Met schuivende en gedetailleerde decorblokken, afgestoken tegen op Hugo’s schilderingen gebaseerde achtergrondprojecties ontspant zich in een krappe drie uur tijd een prachtig doch tragisch levend schilderij.
Het verhaal zal voor weinigen nog een mysterie zijn, gezien de roman van Victor Hugo al in 1980 als Franstalige musical te zien was. Sinds 1985 wordt de voorstelling wereldwijd opgevoerd onder toezicht van de Britse producent Cameron Mackintosh. Tegen de achtergrond van Parijs in de 19e eeuw volgen we de ontsnapte gevangene Jean Valjean die heeft gezworen zijn leven te beteren, maar op de hielen wordt gezeten door de rechtschapen diender Javert. Op zijn pad ontmoet hij de jonge prostituee Fantine, die hem op haar sterfbed smeekt voor haar dochter te zorgen die inwoont bij het illustere herbergiersechtpaar Thernadier. Wanneer ondertussen ook een revolutie losbarst, krijgt het verhaal vaart en ontvouwt zich een somber schouwspel, waarbij liefdes opbloeien en kameraadschappen aan worden gegaan.
Het is aardig wat materiaal om uit te tappen, en een hele uitdaging het verhaal in drie uur te presenteren. Het spinnenweb van zeer onderhoudende verhaallijnen wordt dankzij een heldere enscenering gelukkig helder uitgebeeld. Hoewel het verhaal zo nu en dan een grote stap in de tijd neemt, wordt al snel duidelijk hoe iedere scene zich tot elkaar verhoudt. En met het eerdergenoemde visuele spektakel (met name de scenes na de pauze op de barricades maken indruk!) verveelt de voorstelling geen moment. Zelden vliegen drie uur zo snel voorbij.
Voor deze nieuwe productie werd een mooie gemêleerde cast bij elkaar gezocht, met zowel bewezen als nieuw muzikaal talent. Zo straalt Channah Hewitt vol overgave als de jonge moeder Fantine, met prachtige zang in het krachtige “mijn droom”. Hoewel haar articulatie niet altijd even duidelijk is, lijkt ze ieder woord te voelen. Ook Vajèn van den Bosch overtuigd als de stoere Eponine, met haar onbeantwoorde liefde. Ellen Pieters en Yannick Plugers krijgen zelfs op de donkerste momenten een ongemakkelijke gniffel of smadelijke lach los als de walgelijke oplichters Monsieur en Madame Thernadier, en niks dan lof voor de kleine Gavroche, het straatschoffie met een groot aandeel in de tweede akte.
Daarnaast bevat de cast naast alle nieuwe gezichten enkele Les Mis veteranen zoals Freek Bartels, die voorheen Enjolras speelde, maar in deze productie een overtuigend gepassioneerde en medogenloze Javert neerzet. Ook René van Kooten heeft een plaats in deze productie, die uw recensent als alternate heeft zien schitteren in een goed gerijpte reprise van de getergde doch innemende Jean Valjean.
Voor deze recensie de lengte van het bronmateriaal (een vuistdikke roman van een bladzijde of 1500) aanneemt vol pluspunten zijn enkele kritiekpunten wel op zijn plaats. Niet altijd wordt er even duidelijk gearticuleerd, waardoor zeker in de hogere ringen van het theater de tekst nog wel eens verloren gaat. Zonde, want met een prachtige vertaling lijkt ieder woord zorgvuldig gekozen. Daarnaast voelt het einde erg gefragmenteerd. Toegegeven, de hele voorstelling jast er in sneltreinvaart een paar decennia doorheen, dus je ontkomt er niet aan. Toch worden de wisselingen van scenes en decor voor het leeuwendeel van de voorstelling elegant aangepakt. Het is echt het laatste kwartier dat er iets te veel met donkerslag wordt gewerkt waardoor de epiloog wat stroperig voelt.
Maar ach, de punten hierboven zijn slechts kleine minpunten tegenover alle lof die De Graaf en Cornelissen verdienen met deze productie. Les Miserables anno 2023 is een weergaloze wervelwind aan melodramatische emotie, de prachtig bezongen misère van de ellendigen, en gewoon een waanzinnig mooie voorstelling. En eerlijk: Als dit een testament is van hoe De Graaf en Cornelissen een misschien toch wat uitgekauwde klassieker in een nieuw jasje kunnen steken… Laat ik mij gewillig ook hun aankomende versie van Mamma Mia door mijn strot duwen!
