Theater De Maaspoort presenteerde vrijdagavond de inmiddels vermaarde chansonier Stef Bos, en zijn voorstelling ‘TIJD om stil te staan’. En theatrale reis langs zijn nieuwe album ‘Kaartenhuis’. Het was een avond waarin de inmiddels 63-jarige zanger bewees dat creativiteit geen leeftijd kent en dat wijsheid en passie hand in hand kunnen gaan. Bos had het theater omgetoverd tot zijn eigen huiskamer. Een oud Perzisch tapijt, versleten stoelen, een nostalgische schemerlamp en een schilderij uit zijn eigen studio creëerden een warme, vertrouwde sfeer. Deze bewuste keuze voor authenticiteit zette meteen de toon voor een avond waarin oprechtheid centraal zou staan.
Vanachter zijn vertrouwde vleugel opende hij met ‘Kaartenhuis’, een nummer dat subtiel terugverwijst naar zijn eerdere werk, gevolgd door ‘Welkom’ uit 2018. Twee nummers die de brug sloegen tussen verleden en heden, tussen de Stef Bos die we kennen en de kunstenaar die hij nu is geworden. Zoals altijd nam Bos ruimschoots de tijd voor verhalen. Over Venlo vertelde hij honderduit – van een oude Prins Carnaval tot de Maas die door de stad stroomt. Deze praatzuchtigheid, die bij andere artiesten storend zou kunnen werken, is bij Bos juist een van zijn grootste krachten. Het theater is zijn veilige haven, de plek waar zijn woorden écht kunnen thuiskomen.
Hij introduceerde zijn twee Vlaamse begeleiders, gitaristen Tom van Stiphout en Willem Heijlen, waarbij laatstgenoemde ook de toetsen bespeelde. Deze keuze voor een kleine, intieme bezetting paste perfect bij de voorstelling waarin, zoals Bos zelf aangaf, stilte een tegenwicht vormt aan de drukte van deze tijd. Het nieuwe album ‘Kaartenhuis’ toont een Stef Bos die dieper graaft dan ooit tevoren. Nummers als ‘Vertel mij wie ik vroeger was’ en ‘Leer mij’ getuigen van een kunstenaar die het overschrijden van de zestig heeft aangegrepen om fundamentele levensvragen te stellen. De teksten zijn uitgesproken en ingetogen tegelijk, geschreven door iemand die zichzelf steeds meer in het grote perspectief ziet.
Meermalen nam Bos het publiek mee naar Sankt Goarshausen, de Duitse stad aan de Rijn waar volgens de legende de nimf Lorelei vele schepen deed vergaan. Met zichtbare trots vertelde hij hoe hij zijn oudste dochter naar deze mythische figuur heeft vernoemd. Zijn Zuid-Afrikaanse vrouw Varenka Paschke vond het aanvankelijk een vreemde naamkeuze, maar Bos was gefascineerd door de kracht van het verhaal. Met groots gemak citeerde hij delen uit Heinrich Heine’s beroemde gedicht ‘Die Loreley’ en deelde de herinnering hoe hij dit gedicht op school moeiteloos binnen een dag uit zijn hoofd had geleerd – een talent dat hem blijkbaar nooit heeft verlaten. Deze literaire uitstapje vormde de perfecte inleiding tot het lied ‘Lorelei’ uit 2013, dat hij speciaal voor zijn dochter schreef. Een ontroerend moment waarin de vader, de verhalenverteller en de muzikant in Bos samenkwamen.
Met zijn karakteristieke zelfspot vertelde Bos het verhaal van het “amperbroekie”, hoe hij als ‘import Zuid-Afrikaan’ of ‘Soutpiel’ er ooit intraptе toen men hem wijsmaakte dat een g-string zo heette. Een geniepige marketeer pikte het verzonnen woord later op voor een reclamecampagne. Nu hoopt Bos dat een slimme marketeer het échte Afrikaanse woord ‘holflos’ zal ontdekken. Deze anekdote leidde tot een serieuzere overweging over het Afrikaans, dat dit jaar honderd jaar bestaat. Bos betreurde het dat Nederland geen aandacht heeft besteed aan deze mijlpaal, terwijl de taal toch als een soort van Nederlands dialect is begonnen.
Natuurlijk kon ‘Papa’ niet ontbreken, dat nummer waarin Bos een persoonlijke herinnering deelt. Extra betekenisvol was deze uitvoering door het recente overlijden van Jan Terlouw, met wie de zanger tot het einde veel contact onderhield. Jaren geleden vertelde Bos al aan Maxazine dat hij de hit in al die jaren iedere keer anders uit probeerde te voeren en in Venlo werd het iconische nummer onderbroken door een ode aan Terlouw, naar ziens begrafenis hij de ochtend nog was geweest.
Gedurende de avond liet Bos meermalen zijn ongenoegen blijken over de heersende machten in de wereld. Tussen de regels door, met de subtiliteit die hem eigen is, richtte hij zich tot hen die er niet meer zijn en ons volgens hem van bovenaf toekijken. Deze momenten van stilte en bezinning, waarin hij contact leek te zoeken met overledenen, gaven de voorstelling een extra dimensie. Het was alsof Bos niet alleen voor het aanwezige publiek speelde, maar ook voor een groter, onzichtbaar gehoor dat meekijkt vanuit een andere werkelijkheid.
De toegift bestond uit drie nummers die de veelzijdigheid van Bos als kunstenaar onderstreepten: ‘Door de wind’ (dat in Nederland bekend werd door Miss Montreal), ‘Laat me’ van Ramses Shaffy (dat hij samen met Miss Montreal zong tijdens ‘Beste Zangers’) en ten slotte een eerbetoon aan Jan Terlouw – een gedicht onder muzikale begeleiding dat de avond emotioneel afsloot.
‘Tijd om stil te staan’ toonde een Stef Bos die zijn eigen balans heeft gevonden tussen zanger, verhalenverteller en cabaretier. Iemand die vanuit zijn drielandenpunt tussen Vlaanderen, Nederland en Zuid-Afrika een unieke positie inneemt in het Nederlandse theaterlandschap. Het was een avond waarin duidelijk werd waarom het theater zijn veilige haven is – hier kunnen zijn woorden, zijn verhalen en zijn muziek samenkomen tot een geheel dat zowel ontroert als vermaakt. In tijden van haast en oppervlakkigheid biedt Stef Bos met ‘Tijd om stil te staan’ een welkome adempauze. Een moment van bezinning, gebracht door een kunstenaar die bewezen heeft dat rijpheid en creativiteit elkaar kunnen versterken.