Gitarist Roeland Celis heeft met zijn sextet Ping O.D. een spannend pad bewandeld. Het was een muzikale ontdekkingstocht die opmerkelijk parallel liep met zijn persoonlijke ontwikkeling. Vanuit zijn jeugdige voorliefde voor metal, via zijn enorme ervaring in jazz, kwam de onvermijdelijke, maar ook unieke samensmelting tot stand: metaljazz. Zoals ook te horen is op hun nieuwe album ‘The Vacuum’. Ping O.D.: een unieke blend van metal en jazz…
“Met dit project ben ik in 2017 begonnen. Maandelijks repeteren, een heel repertoire bij elkaar schrijven.” Roeland praat meteen enthousiast over zijn project Ping O.D. ”Toen kwam corona, maar ik bleef heel veel zin houden in wat we deden. En ik vind het fantastisch hoe het er uiteindelijk op uit is gedraaid. Hoe de composities tot hun recht komen. En hoe het album ‘The Vacuum’ klinkt, qua productie. Exact zoals ik het in mijn hoofd had. Wat ik wilde zeggen met die plaat.”
Om dat nader uit te leggen neemt Roeland ons mee naar New York, 2016… “Ik woonde en studeerde daar een jaar. Daar is het idee gekomen om een soort progressieve metalband te starten, maar dan met jazzmuzikanten. In het begin had ik nog die heel geproducete klank in mijn hoofd, zoals bij metal. Heel zwaar en heel gecompresseerd.” Daarmee ging hij aan de slag. “Maar juist omdat ik jazzmuzikanten had gevraagd, werd het snel iets anders. Maar ik merkte ook dat het redelijk uniek was wat we deden. Ik ben dan ook in die richting verder gaan schrijven. Nog steeds heel geproduceerd, met dat zware, maar vooral ook met het idee dat iedereen zijn eigen persoonlijkheid kon laten botvieren. Ik heb iedere muzikant dan ook gekozen voor zijn eigen stem, zijn eigen geluid.” Het is meer jazzy geworden dan Roeland in het begin had verwacht. “Maar de blend die we nu hebben, daar ben ik echt trots op.”
Een blend die mede kon ontstaan door de muzikanten om hem heen. “Ik zat in New York met Sylvain Debaisieux, de tenorsaxofonist. Hij was mijn eerste keuze op tenor. Qua ritmesectie heb ik mensen gekozen waarmee ik al jaren speelde. En die qua esthetiek nauw aansloten bij wat ik leuk vond.” Dat werden Cyrille Obermüller op bas en Gert-Jan Dreessen op drums. ”Met John O’Gallagher, de Amerikaan op alt saxofoon, ga ik al verder terug in de tijd.” Een mooi verhaal: “ Zo’n tien jaar geleden raakte ik geïnteresseerd in improviseren met systemen van vroeg twintigste eeuwse componisten. Maar er was eigenlijk weinig studiemateriaal voorhanden. Ik kreeg de tip om een boek aan te schaffen van… John O’Gallagher. Want hij had er een methode over geschreven. Ik ging er mee werken en had hem ook af en toe een berichtje gestuurd, voor nadere uitleg. Ik ben heel veel naar zijn muziek gaan luisteren en dacht: ‘Wauw, daar wil ik iets mee gaan doen, ik wil met hem samenwerken…’” En, vertelt Roeland trots: “John O’Gallagher is nu volledig onderdeel van de band.” Hij woont nu in Portugal. Dat dat is makkelijk met touren dan vanuit Amerika.”
Metaljazz… een fascinerend begrip, fascinerende muziek. Hoe zit dat precies bij Ping O.D. ? “Vanuit de metal zijn bepaalde stukken gebaseerd op gitaarriffs. Soms zijn de gitaren ook lager gestemd, met zware, overstuurde klanken… En hoe alles is opgenomen: we hebben in de studio ieder apart in een hokje gezet, zodat we de volledige controle hadden over elk instrument. Wat eerder een geproducete metal-aanpak is. Bij jazz ga je meestal juist samen in één ruimte staan om op die manier een bandsound te maken. Op zich is onze muziek heel doorgecomponeerd en staat er veel op papier. Maar er zijn wel specifieke passages die echt bedoeld zijn voor improvisatie. Die ruimte vind ik ook heel belangrijk, zeker ook voor de muzikanten die ik heb gevraagd. Dat zijn zo’n waanzinnige improvisatoren.”
Roeland is de personificatie van de metaljazz: geschoold in de jazz, maar van oorsprong ook met een hang naar de rock en metal. “Ik ben als tiener elektrische gitaar gaan spelen en was eigenlijk meteen een metalgitarist. Ik luisterde veel naar Metallica, Pantera. En ook Van Halen, Eric Johnson. Ik ging vooral op zoek naar muziek waar gitaarsolo’s in zaten. Daarop ging ik improviseren. De vrijheid binnen complexe structuren, die vond ik altijd intrigerend. Maar dat komt ook door mensen als John Scofield of Mike Stern, van die rocky jazz gitaristen. En vooral Allan Holdsworth. Voor mij één van de pioniers op de elektrische gitaar. Hij heeft een heel concreet beeld van de sound die hij wilt.. En welke melodie en harmonie hij wilt gebruiken om te mee improviseren.”
De muziek van Ping O.D. groeide door de jaren heen. De blend van metal en jazz werd steeds duidelijker. Maar, zoals Roeland zelf zegt: “Er moest ook nog een naam voor ons komen…”. Het werd Ping O.D…. “In het begin was de muziek heel nerdy. Na lang zoeken kwamen we uit bij een computerterm uit de jaren ’90. Ping of death, een cyberaanval, waarbij je een ander systeem infiltreert. Daarnaast heb ik een fascinatie voor onderzeeërs, zeker van wereldoorlog 2. Die sonar noemen ze ook een ping: ‘het pingen van een sonar’. Tsja, en de link met onze muziek? Die kan ook iets onheilspellends hebben. Wat er onder water gebeurt, het mysterieuze.”
Ping O.D. is ‘slechts’ één van de vele projecten van Roeland. “Ik ben ook super trots op de andere, maar Ping O.D. is precies een volgende stap. Hetgeen ik altijd heb willen doen. De werelden samen brengen waarmee ik ben opgegroeid en de dingen waar ik uiteindelijk naar toe ben gegroeid. Op alle vlakken is het ook mijn grootste project: de hoeveelheid mensen, de ambitie. Ook om John O’Gallagher erbij te vragen. We mikken nu ook iets hoger. We zitten op een Brits label, Whirlwind Recordings, een heel tof jazz label.”
En op dat ‘toffe’ label is ‘The Vacuum’, de debuutplaat, gereleaset. Een titel die niet zomaar is gekozen. “The Vacuum als ‘geen invloeden van buitenaf te hebben’, geïsoleerd te zijn. In het voorjaar van 2021 werkte ik in Parijs aan het album. Er was om 7 uur ’s avonds een avondklok. Ik had een eigen studio, maar zat wel helemaal alleen… Ten tweede heb ik vaak gebruik gemaakt van nogal rigide systemen van compositie. Die laten op zichzelf ook niet veel invloed toe van buitenaf. Ten slotte is er nog het nummer ‘The Vacuum’. Daarin ben ik het meest streng voor mijzelf geweest in het gebruik van die regels.“
Het album ‘The Vacuum’ als resultante van een unieke blend. “Het doorgecomponeerde, rigide systeem waarbinnen ik probeer te schrijven, waarbij ik ook de donkere kant van de muziek naar voren wil laten komen. Anderzijds toch ook de grote aandacht voor de persoonlijkheid in de stukken. Het is een mooie balans die je op het hele album terug hoort.” Een blend die wellicht ook nieuwe mogelijkheden biedt voor de luisteraar. “Ik hoop dat mensen die niks kennen van jazz of niet perse iets hebben met luistermuziek, dat die zich toch aangetrokken gaan voelen, verrast zullen zijn. Het metal aspect is misschien een brug naar een deel van het publiek dat ik normaal niet zou hebben.”
Het zou heel mooi zijn. Gewoon het gevoel laten spreken in de muziek. Zonder in hokjes te denken. Want ook metaljazz is maar een naam, en gelukkig geen strak hokje. Inderdaad misschien eerder een brug. Probeer er eens over heen te lopen en laat je verrassen. Ping O.D.: een unieke blend van metal en jazz…
Foto’s (c): Thomas van Caeneghem
