Op woensdag 2 maart was de grote zaal van het Muziekgebouw in Eindhoven het toneel voor het enige optreden in Nederland van Damon Albarn in het kader van de tournee ter promotie van zijn laatste album ‘The Nearer the Fountain. More Pure The Streams Flow’. “Ja, wacht eens!”, zal de oplettende lezer of Damon dan zelf roepen, “Speelde hij niet ook al eerder, in februari van dit jaar nog in de Gashouder in Amsterdam?” Inderdaad, dat klopt, maar dat optreden was in het kader van het ‘Symphonic Loops’ project samenspeelde met het concertgebouworkest en een aantal Afrikaanse muzikanten.
Voor vele concertgangers was het de eerste keer na de verdergaande versoepelingen dat we weer naar een concert konden gaan. Het was dan ook heel fijn en bijna hartverwarmend te zien hoe het publiek zich een weg zocht in de grote zaal. Het gastvrije personeel zorgde voor een snelle doorstroom en de zaal liep vol.
Voordat het concert een aanvang nam sprak Edo Righini, de algemeen directeur van het Muziekgebouw het publiek toe. Ook hier dringt de kille werkelijkheid van de oorlog in Oekraïne voor even de zaal binnen. Het Muziekgebouw steunt het inzamelen van geld voor de opvang van vluchtelingen en overal in het gebouw kon je als bezoeker simpel een donatie doen door je smartphone te richten op een QR code die overal te vinden was. Righini sloot af met een minuut stilte voor de slachtoffers van de oorlog. Een aangrijpend moment. Chapeau voor Righini en Muziekgebouw Eindhoven.
Het concert nam zijn aanvang. Een schaars verlicht podium. Enkel de verlichting van de muziekstandaards gaf aan dat er een behoorlijk ensemble op het podium zou komen. Langzaam zwol de muziek aan en het intro van ‘The Nearer The Fountain, More Pure The Stream Flows’ klonk. Het album dat door Maxazine vorig jaar al betiteld werd als ‘meesterwerk’, zou vanavond hier integraal gespeeld worden.
Er stonden maar liefst 9 muzikanten op het podium. Naast Albarn zelf, achter de vleugel, zagen we links van hem Simon Tong, volgens een verkiezing van BBC een van de allerbeste gitaristen van Engeland. Mensen zouden hem kunnen kennen als de gitarist van the Verve, spelende op hun grootste hit ‘Bittersweet Symphony’. Rechts van Albarn stond Seye Adelekan, de bassist van de liveband van de fictieve band Gorillaz, alsmede bassist in de bands van Lana del Rey en Emile Sande. Op drums en percussie ontwaarden we Seb Rochford zowaar, de drummer van Polar Bear! Multi-instrumentalist en mede componist van het album Mike Smith verzorgde keyboards en saxofoon. Achterop het podium zat het Demon String quartet. Naast de viool, altviool en cello viel op dat er ook een plek was voor de sato, een luitachtig instrument uit Uzbekistan.
Vanaf het begin werd duidelijk dat het hier niet op een standaard optreden of concert zou gaan. Degenen die het album kennen zullen onderschrijven dat het welhaast onbegonnen werk moest zijn om de intensiteit en gelaagdheid van het album in een live setting aan publiek over te kunnen brengen. Toch is dat precies waarin Albarn en zijn begeleiders slaagden. Albarn heeft de hele avond geen woord gericht tot het publiek. Hij zat geconcentreerd achter zijn piano en leidde met kleine hand-en hoofdgebaren de muzikanten door de materie heen.
Het begin was donker. Een soundscape-achtige trip nam het publiek mee in de titeltrack en het fascinerende ‘The Cormorant’. Bij het derde stuk, ‘Royal Morning Blue’, brak de hemel een beetje open. Het stuk is het eerste dat in opbouw en orkestratie dicht bij een popsong komt. Albarn staat niet bekend als de beste zanger, maar hier kwam zijn stem prachtig tot zijn recht. De akoestiek van de zaal maakt dat de gelaagdheid van de muziek uitstekend tot zijn recht kwam. Prachtig. Er kwamen bij mij herinneringen omhoog aan de beste concerten van de Nederlandse band the Nits die ik mocht meemaken of het fenomenale optreden van Paul Weller een jaar of 15 geleden in Keulen waarbij ik aanwezig was. Daarmee schaart dit optreden van Albarn zich meteen bij de allerbeste concerten die ik ooit mee mocht maken.
We waren geen getuigen van een pop show; dit was kunst met een heel grote K. Regelmatig kippenvel en de nekharen gingen nu en dan van pure emotie recht omhoog. Muziek die fysieke reactie oproept en een immense hoeveel endorfine doet aanmaken. Eenzame klasse.
‘Combustion’ dan; het meest ondoorgrondelijke stuk op het album. Een kakofonie van atonaliteit, die de luisteraar verward en verslagen achterlaat. Live was dit effect 10 keer sterker. Albarn stond op van achter zijn piano en speelde op een hoorn. Geen gewone hoorn maar een wat op van koper gemaakt leek instrument van een meter of 3 lang. Recht met een uitlopende mond. In mijn fantasie werd het een IJslandse Viking-hoorn, op het podium blies Albarn werkelijk het dak van het theater ermee af. Wow. Daar moest iedereen echt even van bijkomen.
Echte hoogtepunten van het concert werden even later het betoverend mooi gespeelde ‘The Tower of Montevideo’, waarbij de muzikanten het andermaal lukte om de sfeer van het album niet alleen te evenaren maar zelfs te overtreffen. Adembenemend mooi en een prachtig podium voor Mike Smith en zijn saxofoon. Het publiek was inmiddels volledig betoverd en durfde zelfs geen adem meer te halen. Afsluiters ‘Polaris’ en ‘Particles’ tilden de luisteraar en de muzikanten naar een niveau dat op het album niet gehaald wordt. Levende muziek. Een muzikaal, levend organisme dat samen met een zich overgevend publiek naar een zeldzame symbiose toegroeit. Het was een droom.
Na een verdiende staande ovatie kwamen de muzikanten nog een keer terug voor drie encores. De band sloot dan toch af met een nummer van Blur. ‘Strange News From Another Star’, geïnspireerd door een verhaal van de Duitse schrijver Hermann Hesse. Een aanklacht toendertijd tegen de Eerste Wereldoorlog. Nu, wellicht onbedoeld actueler dan ooit.
All I want to be is washed out by the sea
No death star over me
Won’t give me any peace
All I want is light relief
Put the crazies on the street
Give them guns and feed them meat
Now shoot the death star down
Dig a hole and put it down
Thousand miles underground
Damon Albarn in Eindhoven was een trip, een belevenis van A tot Z. Intens en innovatief, muzikaal en impressionistisch. Kunst met een grote K. Deze gaat heel hoog in het lijstje van allerbeste shows ooit.
