Het jaar 2020 bleek een mijlpaal te zijn. Het zal een plek in de wereldgeschiedenis innemen als een revolutionair jaar waarbij de overheden een abrupt einde hebben gemaakt aan oude gewoontes en een nieuwe manier van leven aan de burgers hebben opgelegd. Hoe ingrijpend de gevolgen van dit eenzijdig overheidshandelen zullen zijn voor de podium- en theaterwereld gaan we naar verwachting het komende jaar al meemaken. Diegenen die hopen op een placebo-effect voor de entertainmentsector nu dat het wondervaccin eraan komt zullen wel eens bedrogen uit kunnen komen. De ‘Glory Days’ van weleer in muziekland zijn eerder verder weg dan ooit.
Toch ligt er een groter gevaar voor de entertainmentwereld op de loer en dat is het virus van de zogenaamde “woke- en cancelculture”. Dit virus uit Amerika is niet fysiek tastbaar, maar een virus die keihard dreigt in te grijpen in het immaterieel erfgoed van de mensheid. De Kunst met een hoofdletter. Wil je als artiest zingen over de liefde van man tot vrouw? Helaas niet inclusief. Wil je met je band een wereldtournee maken? Niet klimaatneutraal verdomme! Komen er mensen naar je concert kijken omdat ze € 50,- kunnen betalen omdat ze de rest van de week hard gewerkt hebben? Fout, want dit kan als kwetsend worden ervaren door mensen die het niet kunnen betalen. Heb je als artiest in het verleden in een dronken bui iets verkeerd gezegd of gedaan? Dan stopt het platencontract vanaf heden en zal je ergens terug te vinden zijn in de kerkers van de grote streamingdiensten.
Juist voor die gitzwarte krochten achter een Spotify-zoekfilter was er het afgelopen jaar voldoende tijd om af te struinen. Al moest er soms een zaklantaarn aan te pas komen, er zat dit jaar zeker veel moois tussen het aanbod. Als samensteller van de wekelijkse Maxazine-playlist en gelegenheidsrecensent durf ik te stellen dat het jaar 2020 muzikaal gezien een van de meest interessante was van de afgelopen tien jaar.
De onrust in de Verenigde Staten na de tragische dood van George Floyd, maar ook hoe burgers het handelen van hun overheid ervaren en bekritiseren hebben er voor gezorgd dat de protestmuziek weer helemaal terug is, maar het is nog wachten op de echte hits.
Opvallend is ook dat je voor hoger artistiek niveau in allerlei genres het afgelopen jaar in Scandinavië moest zijn. Mijn voorspelling is dat dit ook de komende jaren het geval zal zijn. Vooral mijn motto “Noren horen!” is niet aan dovemans oren gericht. Terje Rypdal, Ane Brun, Sondre Lerche, Airbag maar ook het Zweedse Pain of Salvation hebben indruk achter gelaten.
Aan de andere kant van de atlas opvallend veel leuke originele popmuziek uit Australië en Nieuw-Zeeland met zangers als Jonathan Bree en BENEE. Daar dicht in de buurt een steeds volwassener wordende K-pop uit Zuid-Korea.
Opmerkelijk was het aantal comebacks van oude garde muzikanten en de vele albums met heruitgaven van hun beste hits. Bob Dylan en Bruce Springsteen hebben bewezen anno 2020 nog steeds mee te kunnen doen in de Major League. Neil Young was voor mij de grootste tegenvaller. Zijn van te voren bewierookte album ‘Homegrown’ heeft de hoge verwachtingen naar mijn mening niet kunnen waarmaken.
Groot-Brittannië lijkt het beste wel te hebben gehad op muzikaal gebied, zou dit door de Brexit komen? Behalve een opkomende Jazz-scene in Londen waarbij alles lijkt herleiden tot het netwerk rondom talent Tom Misch was er weinig moois te ontdekken. Economisch afglijden naar een dieptepunt is wel vaker een vruchtbare voedingsbodem gebleken voor wat moois uit Albion. Mogelijk is de crisis nog niet diep genoeg en wordt in Nederlandse media een ander economisch beeld neergezet.
Al met al heel veel mooie interessante muziek. In enkele gevallen enerverend, in sommige gevallen zelfs baanbrekend. Hieronder volgt een lijst met de zeven beste albums binnen ieder genre gevolgd met een kleine toelichting en eervolle vermeldingen van andere bands en artiesten. De drie beste albums van buitencategorie volgen daarna, omdat deze ook vaak de kaders verleggen of overstijgen. Het blijft eenmaal lastig keuzes te maken als je bezeten bent door een brede muziekinteresse!
Rock/Pop:
Protomartyr – ‘Ultimate Succes Today’
Wat een bemmende post-punkband zeg. Even enerverend als hun live-performances is ook het vijfde album van deze band uit Detroit. Met een donker geluid en pessimistisch teksten hoor je een middle-aged man zwartgallig terugkijken hoe het leven uiteindelijk heeft uitgepakt. Onheilspellend en unheimlich tegelijk. Geen uitgesproken protest tegen de overheid of vragend naar medelijden maar een aanklacht tegen zijn eigen persoon.
Eervolle vermeldingen voor: Biffy Clyro – ‘A Celebration of Endings’; The Weekend – ‘Blinding Lights’; Sportsteam – ‘Deep Down Happy’; The Magic Gang – ‘Death of a Party’; Bruce Springsteen – ‘Letter to You’; Ane Brun – ‘After the great Storm’; Doves – ‘The Universal Want’; Other Lives – ‘For their Love’; Asaf Avidan – ‘Anagnorisis’; Bob Dylan – ‘Rough and Rowdy Ways’; James Dean Bradfield – ‘Even in Exile’.
Jazz:
Terje Rypdal – ‘Conspiracy’
Als oude rot van Noorse Jazz en uithangbord van het kwaliteitslabel ECM overdonderd deze gitarist na 10 jaar afwezigheid vriend en vijand met een album dat verleidelijk schuurt aan Post-rock en flirt met New-age. Niemand die zijn gitaar zo mooi kan laten janken als Rypdal. Op dit album is melodie niet het uitgangspunt, maar Rypdal weet door zijn klankconstructies heel veel sfeer te zetten waarbij hij je meeneemt naar de Prekestolen en daarbij met zijn gitaar een oud Noorse sage voorleest. Een album om verliefd op te worden of lekker weg te dromen. Anno 2020 wel zo broodnodig!
Eervolle vermeldingen voor: Gregory Porter – ‘All Rise’; Tom Misch & Yusuf Dayes – ‘Kinda Music’; Katie Melua – ‘Nr. 8’; Meldoy Gardot – ‘Sunset in the Blue’; Shirley Bassey – ‘I owe it all to You’.
Country/Folk/Americana:
Jason Isbell and the 400 unit – ‘Reunions’
Dat hij een van de beste liedjesschrijver is heeft Isbell al eerder al bewezen. Nu dat hij op Reunions is herenigd met zijn vroegere kompanen van backing band de 400 unit levert dit een perfect uitgebalanceerde productie op. Zoals altijd geeft de zanger heel veel van zichzelf bloot en durft zich kwetsbaar op te stellen zonder dat het te pathetisch wordt of zoetsappig. Geen cheesy country. Geen neigingen naar pop om te mogen cashen, maar onvervalste Nashville countrymuziek met hersenen, duizend keer meer dan een koe.
Eervolle vermeldingen voor: Lori McKenna – ‘The Balladeer’; Zephaniah Ohora – ‘Listening to the Music’; Needtobreath – ‘Out of Body’.
Soul/Funk:
Sault – ‘Untitled’ (Rise)
Is het een artiest, zanger of band? Niemand lijkt het te weten wie nu achter dit muzikale project zit met een nogal hoog Banksy-mystiek. Onbekende artiesten met daarin bijgestaan door sterren als Michael Kiwanuka zetten een mengelmoes van Funk alsook Soul, Afrobeat, gesproken woord en omgevingsgeluiden in hun woede en protest te uiten. Hier is eerder onmacht te horen, geen ophitsen. Geen roep om anarchie. Het resultaat is een mystiek, evenwichtig album met een uitgekiende sfeer als resultaat waarbij je als toeschouwer naast de weg diezelfde onmacht deelt met de stoet personen die voor je neus door de straten van gefaalde stad Baltimore trekt.
Eervolle vermeldingen voor: Bootsy Collins – ‘The Power of the One’; The Tibbs – ‘Another Shot Fired’; Black Puma’s – ‘Black Puma’s’, Khruangbin – ‘Mordechai’.
Electronisch/Dance:
Romare – ‘Home’
Er wordt voorlopig niet gedanst in clubs en festivals. Romare bewijst met Home dat je ook in je quarantaine-bunker volop kan genieten van repeterende beats die je langzaam in trance laten komen. Repeterende beats in verschillende lagen. Groovy en aanstekelijk, maar tegelijkertijd ook terughoudend. Op dit album bewijst Romare dat hij de elite is die aan de knoppen draait en alles onder controle heeft.
Eervolle vermeldingen voor: Hudson Mohawke – ‘Poom Gems’; John Frusciante – ‘Maya’; Machinedrum – ‘Spin Blocks’; Aril Brikha – ‘Prisma’.
Hiphop/R&B:
Kali Uchis – ‘Sin Miedo’ (Del Amor y Otros Demonions)
Op het moment van schrijven van dit artikel zeven miljoen luisteraars per maand voor de artieste die zich op uniek wijze probeert los te zingen van het helemaal geheel uitgemolken muziek van Reggaeton. Op Sin Miedo neemt ze de luisteraar op een soms James Bond-achtige stijl verleidelijk mee op een reis van mystiek, traditionele Latijns-amerikaanse etablissementen en zwoele buurten van Latijns Amerika.
Eervolle vermeldingen voor: Little Simz – ‘Drop 6’; Junglepussy – ‘JP4’; Logic – ‘No Pressure’.
Metal/Progrock:
Airbag – ‘A day at the beach’
Genieten geblazen op dit album waarbij de band, vergelijkbaar met het vertrek van twee eerdere bandleden, langzaam afscheid neemt van traditionele progrock. Veelvuldig gebruik van New Wave elementen en een opbouw van songs die verwijzen naar Pink Floyd. Het is allemaal minder hoekig of als je het vergelijkt met een wijn, minder boers. Ja, Airbag bewijst met A day at the Beach dat progrock ook elegant kan zijn, fris en fruitig.
Eervolle vermeldingen voor: Metz – ‘Atlas Vending’; Pain of Salvation – ‘Panther’.
Nummer 3:
Yaeji – ‘What we drew’
Heeft deze geboren Amerikaanse van Koreaanse komaf een fijnzinnig gevoel voor details of is het een autistisch trekje? Yaeji legt in ‘What we Drew’ zoveel details in haar muziek en structuren dat zou voor menig andere artiest rampzalig hebben uitgepakt. Abstract maar ook niet tastbaar. Heeeeel veel lagen waar beeldbewerkingssoftware Fotoshop niet aan zou kunnen tippen. Met haar Koreaanse zang bezorgd dit album je een onbeschrijfelijke futuristische trip.
Nummer 2:
De Niemanders – ‘De Niemanders’
Jawel, Nederlandstalige muziek die in de lijst der lijsten van 2020 terecht komt. Eerlijk gezegd had ik dit ook niet zo snel verwacht. Als liefhebber van echte conceptalbums is het thema rondom het leven in de bajes allesbehalve nieuw te noemen. Maar wat deze Achterhoekers afleveren is geenszins te vergelijken met Johnny Cash’s ‘Folsom Prison’. Op ‘De Niemanders’ wordt niet voor de mannen in de lik gezongen, maar hier zijn de teksten door gevangenen zelf geschreven. Rocco Ostermann en Wout Kemkens fungeren slechts als uitlaatklep voor verhalen en belevingen van gevangenen. De verhalen zijn overwegend rauw, poëtisch maar toch recht toe recht aan. De muziek is tegendraads, houdt zich niet aan regels en intens. Zie hier, de rode draad van het leven van een gevangene. De Volkskrant noemt ‘De Niemanders’ “een van de indrukwekkendste rockalbums de laatste jaren”. Dit is waar ik zeker achter kan staan. Mogelijk zullen we over 20 jaar beseffen wat voor impact dit baanbrekende album heeft gehad. Alle ingrediënten zijn er voor aanwezig.
Nummer 1:
Eartheater – ‘Phoenix: Flames Are Dew Upon My Skin’
Vrijwel alle zintuigen staan bij het beluisteren van dit magistrale album op scherp. Spookachtig en beklijvend, intrigerend en dromerig. Prachtige instrumentatie met echoënde gitaar, soundscapes, piano en mythische vocalen. Emoties vliegen alle kanten op, de ene keer heb je er geen trek in, de andere keer wordt je weer helemaal meegesleurd zodra je de headset weer opzet. Intense schoonheid als goedmaker voor de aardse bewoners in dit verloren jaar 2020. Alleen een god heeft de macht op deze wijze met ons te spelen. Eartheater geeft ons met ‘Phoenix’ hoop op een herrijzenis uit het dal waar de muziekindustrie inmiddels terecht is gekomen. Mythisch!
