25 jaar geleden dacht iedereen dat de vorig jaar overleden rockpionier Lou Reed definitief tot een relikwie uit het verleden behoorde. Weliswaar bracht de Velvet Underground voorman in de jaren 80 een handvol albums uit, de kwaliteit en verkoop was wisselvallig. Echter, vlak voor het nieuwe decennium bewees de grimmige poëet voldoende munitie in z’n literaire achterwerk te hebben om een van de beste platen uit zijn carrière te maken: New York. De cd markeerde in 1989 de grote comeback van een van rock’s meest invloedrijke muzikanten en bleek het begin van een creatieve renaissance die werd gevolgd door de uitstekende albums Songs For Drella en Magic And Loss.
Met de eenvoudige basisopstelling van gitaar, bas en drums rockt en balladeert Reed zich door 14 songs die op advies van de knorrige brard aan één stuk beluisterd dienen te worden, alsof je een boek leest. Lou’s geboorteplek New York was tijdens zijn carrière dé inspiratiebron voor het gros van zijn songs. Hij bood de luisteraar een kijkje in de fascinerende duistere hoeken van de stad die nooit slaapt. Maar waar Reed in het gros van zijn oeuvre bewust de zelfkant opzoekt, maakt hij zich op New York ernstige zorgen over de teloorgang van zijn woonplaats. En ook al zijn 25 jaar na de release een hoop onderwerpen die aan bod komen gedateerd, de ijzingwekkend rauwe zeggingskracht is er niet minder om.
AIDS
In Halloween Parade wandelt Reed door de straten van Greenwich Village tijdens de jaarlijkse Halloween optocht. Hij observeert travestieten die op dat moment een potentiële doelgroep zijn voor AIDS. Mijmerend over vrienden die hij intussen al is verloren, reageert hij met een pessimistische ondertoon: “See you next year at the Halloween Parade.” In de klassieker Dirty Blvd. leeft de arme Pedro met zijn broers en zussen in een onbetaalbaar afgeragd opvangtehuis. De jonge knaap is zijn schofterige vader liever kwijt dan rijk. Zijn medebewoners hebben geen ambities. In plaats daarvan handelen ze liever in drugs, terwijl de stad alleen maar toekijkt: “This room cost 2,000 dollars a month, you can believe it man it’s true, somewhere a landlord’s laughing till he wets his pants. No one here dreams of being a doctor or a lawyer or anything, they dream of dealing on the dirty boulevard.”
Pijn en romantiek gaan hand in hand samen in het oeuvre van de legendarische New Yorker. Zo ook in het onthutsende Endless Cycle; huiselijk geweld en drugsmisbruik lopen als een rode draad door het liedje, terwijl Lou op klassieke wijze concludeert: “The truth is they‘re happier when they’re in pain. In fact, that’s why they got married.” Mileubewustzijn is een aspect dat Reed halverwege de jaren 80 begint te ventileren door zich aan te sluiten bij Neil Young’s Farm Aid concerten. Op New York gaat hij nog een stap verder. In de track Last American Whale laat hij zich niet mals uit over zijn landgenoten: “Americans don’t care too much for beauty. They’ll shit in a river, dump battery acid in a stream. They’ll watch dead rats wash up on the beach and complain if they can’t swim.” De oplossing volgens Reed aan het eind van de song is klip en klaar: It’s like what my painter friend Donald said to me ‘Stick a fork in their ass and turn them over, they’re done.’”
Mike Tyson
De bloedspetters zitten nog net niet op je kleding tijdens de beeldvorming van de helse massamoordenstrijd tussen de NYPD en de etnische minderheid in het schokkende Hold On. Volgens Reed een niet eenvoudig probleem: “It’ll take more than the Angels and Iron Mike Tyson to heal this bloody breach.” Als een spitsvondige columnschrijver snoeit Reed de Amerikaanse overheid en media met hun destructieve prioriteiten in het bulderende Straw Man. Furieus blert de zanger: “Does anyone really need a billion dollar rocket? Does anyone need a $60,000 car? Does anyone need another president? Or the sins of Swaggart parts 6, 7, 8 and 9?” De apotheose van de plaat is het mystieke Dime Store Mystery dat Reed opdraagt aan zijn mentor en pop art guru Andy Warhol. Wat hij met de song precies wil zeggen, wordt niet duidelijk, maar dat het een aantal van zijn mooiste regels ooit bevat, staat buiten kijf: “I was sitting, drumming, thinking, thumping, pondering, the mysteries of life. Outside the city shrieking, screaming, whispering, the mysteries of life.”
Scherp en sociaal
Nimmer in zijn carrière kreeg Lou Reed zo’n enorme wagonlading aan positieve kritieken en onderscheidingen. Van de VS tot Australië en van Europa tot Japan, het album stoof overal ter wereld naar de hogere regionen in de hitlijsten en leidde zelfs tot gouden en platina albums. Na een onevenwichtig decennium bewees de stem van New York met een authentieke garage sound nog steeds relevant te zijn; scherp gepende teksten met een ongezouten mening over het wel en wee in zijn geliefde stad, maar tegelijkertijd opvallend sociaal bewust. Het is daarmee niet alleen verplichte kost voor de Lou Reed fan; iedere rechtgeaarde liefhebber van rock en literair verantwoorde teksten moet dit album in zijn collectie hebben. Een eersteklas triomf!
