Ruim 10 jaar geleden stond de legendarische Morrissey voor het laatst op de Nederlandse planken. Was dat toen in het Tilburgse 013, ditmaal stond de Britse cultheld in het twee keer grotere AFAS Live in Amsterdam. Vraag daarbij was of Morrissey de zaal wel goed kon vullen. Want de zanger die in de jaren ’80 muziekgeschiedenis schreef met de invloedrijke indierock groep The Smiths, kwam de afgelopen jaren steeds vaker negatief in het nieuws.
Morrissey maakt zich schuldig aan diverse controverses: racisme, xenofobia en politieke incorrectheid met extreemrechtse inslag. Ideale ingrediënten voor een cancel-recept. Overigens baarde Morrissey al decennia geleden ophef met extreemrechtse opvattingen. Op zijn succesvolle derde soloalbum ‘Your Arsenal’ uit 1992 maakte de track ‘The National Front Disco’ een hoop boze tongen los. De song lijkt een steunbetuiging voor de ideologie van het extreemrechtse en fascistische National Front. Hoewel sommigen het ironisch interpreteerden, waren er net zoveel die het zagen als goedkeuring voor het gedachtengoed van deze politieke partij.
Eenzaam en onbegrepen
Toch is Morrissey voor velen nog steeds de linkse uitlaatklep voor jongeren die zich eenzaam en onbegrepen voelen door de maatschappij. Net zoals hijzelf tijdens zijn jeugd in Manchester. Een man die in zijn teksten over universele thema’s met melancholische ondertoon een hele generatie tieners aansprak. Een deel van zijn critici en fans – inclusief ondergetekende – liep in aanloop naar het concert in Amsterdam dan ook met overpeinzingen en kwam daarbij in een spagaat terecht. Want we hebben het wel over een van de meest briljante en unieke singer-songwriters uit de moderne muziekgeschiedenis. Morrissey’s bijdrage – en in het bijzonder met The Smiths – is significant en zal waarschijnlijk een groter aandeel in de boeken krijgen dat zijn polariserende uitspraken.
Die aanname werd bevestigd in AFAS Live, want de flamboyante zanger had een nagenoeg volle zaal tegenover zich met een mix van de oude garde en de nieuwe generatie die zijn muziek net heeft ontdekt. Morrissey zit alweer ruim 40 jaar in het vak en daar staat hij met deze concertreeks, waarmee hij vorig jaar ook door de Verenigde Staten tourde, bij stil. In Amsterdam zat de sfeer er al snel in. Na de catchy opener ‘You’re The One For Me, Fatty’ van ‘Your Arsenal’, volgde de eerste The Smiths klassieker ‘Shoplifters Of The World Unite’. Verderop in de show was er eveneens ruimte voor een terugblik naar The Smiths met ‘I Know It’s Over’ en ‘How Soon Is Now?’. Ook het glamrock-achtige ‘I Wish You Lonely’ hield de ingezette vaart erin met een robuust spelende vijfkoppige band.
Geen eenvoudige greatest hits set
Maar de eigenzinnige Morrissey besloot er geen eenvoudige greatest hits set van te maken. Zo was er ook ruimte voor tracks van het nooit uitgebrachte album ‘Bonfire Of Teenagers’, waaronder ‘I Ex-Love You’ en ‘Rebels Without Applause’ met op de achtergrond van het podium een foto van Morrissey’s helden David Bowie en David Johansen. Vertrouwd klinkende liedjes die net zo goed op oudere platen hadden kunnen staan. Een hoogtepunt vormde het meeslepende, atmosferische en melodramatische ‘Life Is A Pigsty’ over de chaos, droefheid en eenzaamheid in het menselijk bestaan.
Vocaal klonk de inmiddels 66-jarige Morrissey opvallend goed. Ja, zijn stem klonk iets zwaarder en meer croonend. Toch bevatte het nog steeds die kenmerkende nasale trilling en een stijl die drama en emotie met zich meedroeg. Van ouderdom was eigenlijk alleen maar sprake tussen de nummers als hij zijn publiek kort toesprak. Tijdens die momenten leek hij soms even op adem te moeten komen. Natuurlijk ontbrak de grote hit ‘Everyday Is Like Sunday’ niet, hoewel dat nummer plichtmatig overkwam. Het veelzeggende ‘The Bullfighter Dies’ ging gepaard met niet al te prettige videobeelden van stierengevechten. Morrissey is een fervent dierenrechtenactivist en sinds zijn tienerjaren vegetariër. Zijn kritiek op vleesconsumptie en dierproeven is alom bekend.
Artistieke creatieveling
In de toegift sloot Morrissey af met een bevlogen uitvoering van The Smiths klassieker ‘Last Night I Dreamt That Somebody Loved Me’. Het eind van een 90 minuten durend optreden dat best nog een half uur door mocht gaan. Dat was geen garantie op nog meer werk van The Smiths, want Morrissey is er niet naar om zijn fans te laten bepalen wat zij willen horen. Maar het optreden liet over het algemeen een constante kwaliteit horen. Het smaakte naar meer. En van zijn dubieuze opvattingen was weinig te merken. Ja, het is lastig in de wetenschap dat de man zich naast zijn muziek van een extreemrechtse kant laat horen. Maar Morrissey is ook geen politicus met enige institutionele macht. Dus om hem nou op die manier te vergelijken getuigt ook weer niet van morele gerechtigheid. De persoonlijke mening van een artiest zal binnen het grotere geheel ook geen aardverschuivingen met zich meebrengen. Als artistieke creatieveling overtuigde Morrissey in AFAS Life nog steeds als een muzikant om rekening mee te houden. Het was een verzorgd concert. Wellicht soms net wat strak in elkaar gedraaid met weinig ruimte voor spontaniteit. Maar toch… prima, nostalgisch en bij vlagen zelfs zeer goed.
Foto’s: © Jayno Berkhoudt / Maxazine