Hoe doe je dat? Op je 86ste een tournee afwerken die je in drie dagen van Utrecht via Göteborg naar San Jose, Californië voert? Voor Mavis Staples lijken dit soort vragen overbodig; ze was immers al 76 jaar bezig met het definiëren van wat Amerikaanse muziek betekende.
Het was dinsdagavond 5 augustus in de grote zaal van Tivolivredenburg, zo goed als uitverkocht, toen Utrecht getuige was van iets wat je eigenlijk niet voor mogelijk hield. Achter een kamerscherm in de coulissen zat Mavis Staples rustig thee te drinken terwijl Rick Holmstrom en zijn band de eerste akkoorden van ‘City in the Sky’ aansloegen. Geen haast, geen spanning, gewoon een 86-jarige legende die haar moment afwachtte zoals ze dat al duizenden keren had gedaan. Toen ze uiteindelijk opkwam, schuifelend op haar comfortabele instappers naar de microfoon, gebeurde er iets magisch. Die stem, die diepe, aardse, spirituele stem die generaties had geraakt, vulde de zaal alsof er geen dag was voorbijgegaan sinds de gloriedagen van The Staple Singers. Mavis was op 11-jarige leeftijd begonnen met zingen in haar familieband, en nu, 75 jaar later, zong ze nog steeds alsof het universum door haar heen sprak.
Het was ontroerend om te zien hoe Rick Holmstrom, die Mavis liefkozend ‘Pops Jr.’ noemde vanwege zijn vermogen om de gitaarstijl van haar vader te kanaliseren, en zijn mannen haar behandelden. “Gaat het nog een beetje, Mavis?” en “Ben je klaar, Mavis?”, hoorde je hen regelmatig fluisterend vragen. Het was geen bemoeizucht, maar liefde in actie. Want Mavis had haar eigen ritme, haar eigen timing die soms net voor de tel zat, dan weer net erna. Het was pure magie, maar niet makkelijk voor de achtergrondvocalisten Kelly Hogan en Saundra Williams, die Mavis geen seconde uit het oog verloren. Hogan, die door collega Andrew Bird een ‘nationaal monument’ werd genoemd, en Williams, veteraan van Sharon Jones & the Dap-Kings, wisten precies wanneer ze moesten anticiperen op Mavis’ unieke groove. Het was alsof ze een complexe choreografie uitvoerden waarin elke beweging van levensbelang was.
Holmstroms gitaarwerk verdiende apart applaus. Op zijn Telecaster haalde hij tonen naar boven die tegelijkertijd respectvol waren naar Pops Staples’ legacy en volledig eigen. Zijn solo’s waren korte verhalen, nooit te lang, altijd dienstbaar aan de song. Gregory Boaz op bas (ex-punkrocker met een fascinerende muzikale reis van Tex & the Horseheads naar Dave Alvin) en drummer Steve Mugalian vormden een ritmesectie die zo strak was als een nieuwe distributieriem op een V8-motor.
Staples is ooit uitgeroepen tot een van de ‘100 Greatest Singers of All Time’, en tijdens nummers als ‘I’ll Take You There’ en ‘Respect Yourself’ begreep je waarom. Die stem had geen millimeter aan kracht ingeboet. Toen ze ‘Freedom Highway’ aanving, dat lied dat ze had gezongen tijdens de civil rights-beweging aan de zijde van Dr. Martin Luther King Jr., kreeg je kippenvel. Haar vader Pops was een goede vriend geworden van MLK Jr. en The Staple Singers waren uitgegroeid tot een van de grote stemmen van de burgerrechtenbeweging. Er stond wel een kleine teleprompter voor de teksten, maar Mavis gebruikte hem nauwelijks. Na zeven decennia zaten deze songs in haar DNA gegrift. Toen ze Graham Nash’s ‘Chicago’ zong als eerbetoon aan haar geboortestad, of toen ze overstapte naar het recente ‘Heavy Makes You Happy’, maakte het geen verschil; alles klonk als Mavis Staples en niemand anders.
Op een leeftijd waarop de meeste mensen allang hun pantoffels hadden aangetrokken, stond Mavis Staples nog steeds rechtop, zong ze nog steeds alsof haar leven ervan afhing, en blies ze nog steeds elke zaal omver waarin ze haar voet zette. Dit concert in Utrecht was dan ook een meer dan geweldig optreden; een masterclass in authenticiteit, doorzettingsvermogen en de transcendentale kracht van muziek, en de liefde voor muziek en elkaar.
Mavis Staples is niet zomaar een zangeres. Ze is een levende link naar Amerika’s muzikale ziel, een stem die zowel de pijn als de hoop van een heel volk had vertolkt. Op haar 86ste is ze nog steeds onaantastbaar, en dat verdient niets minder dan pure eerbied.