Ansatz der Maschine heeft een nieuw album. Geïnspireerd op een mysterieuze gebeurtenis, lang geleden, in het verre Siberië. Maar is ‘Tunguska’ wel een nieuw album? Of zijn er meerdere inzichten mogelijk, zoals zo vaak bij deze band rondom Mathijs Bertel? Er is in ieder geval nieuws: “Onze songs zijn groot en volwassen genoeg om ze los te laten…”.
Het is koud, guur en winderig op deze winteravond. De melancholie druipt langs de donkere ramen naar beneden. Niet gepland, maar misschien zijn dit wel de ideale omstandigheden voor een gesprek met Mathijs Bertel, frontman van Ansatz der Maschine. Gelukkig blijkt hij als altijd weer sympathiek en optimistisch. Zelfs bij zijn voornemen om de machine van Ansatz stil te leggen. “Wij zijn al twintig jaar bezig, maar we hebben altijd wat in de luwte gewerkt. En dat is een plaats waar ik ook graag ben. Het gaat mij puur om de muziek.” Toch besluit hij te stoppen. “Zo’n beslissing moet je eerst en vooral artistiek doen. Ik denk dat het verhaal van Ansatz wel verteld is. Ik wil nu de tijd nemen om creatief weer begeesterd te worden.” Daarbij helpt het niet dat zijn band uit liefst zeven muzikanten bestaat. “Dan moet je veel tijd steken in de organisatie en productie. Dat ging ten koste van de creativiteit, voelde ik…” Het buikgevoel van Mathijs, het kompas waarop hij vaart. “Ons vorige album, ’Burial Songs’, moest onze laatste plaat worden. “Maar toen kwam corona en had ik opeens weer veel tijd om te schrijven.” Maar een nieuw full album maken, nee, dat wilde hij niet. Het werd uiteindelijk ‘Tunguska’: “Een overview plaat. Omdat enkele oude nummers zeker de tand des tijds hebben doorstaan.” Songs als ‘Over Exposed Frozen Stars’ en ‘Kohn Denny’ werden opnieuw opgenomen. “Want muzikaal en geluidstechnisch kunnen we het nu beter.” Naast een overview van ‘oud’ materiaal, biedt ‘Tunguska’ ook zes nieuwe songs.
Songs die passen in, zoals Mathijs het zelf noemt ‘het verhaal van Ansatz’: “We zijn begonnen als echte elektronica band. De naam komt van Karl Marx, begin twintigste eeuw, dat de mens een verlengstuk zou worden van de machine. Maar wij wilden het juist omdraaien: We gaan machines gebruiken om juist een heel persoonlijk en emotioneel verhaal te vertellen.” Zoals ze dat al zes albums doen, sinds het debuut ‘The Postman Is A Girl’ uit 2006. “Ik begin elk nummer, elke plaat, elk optreden met een verwonderde blik naar de natuur, naar de wereld rondom. Je ziet dan dat alles chaos is. Als collage artiest probeer ik juist allerlei stukjes te combineren. Om een verhaal te maken van puzzelstukjes die eigenlijk niet bij elkaar passen. Ik ga de chaos proberen te temmen.” Maar Mathijs is de eerste om toe te geven dat dat natuurlijk nooit lukt. “Dat is juist het toffe. Ik probeer een uniek universum te creëren dat tegelijkertijd ook relativeert.” Of, om al een bruggetje te maken naar zijn eigen artistieke toekomst: “Een soundtrack te maken van een film zonder dat die film vertoond wordt. In de hoop dat de mensen zelf hun film komen maken.”
Misschien is het handig om juist nu (ja, nu) even te kijken naar de video van ‘Tunguska (part 2)’ en je te laten verzwelgen door de prachtige beelden. Ze zijn van Mathijs Bertel, voorman van Ansatz… “Ik ben ook heel veel bezig met film en video. Ik doe het supergraag.” Hij straalt. “Muziek is voor mij veel achter een laptop werken. Maar bij videoclips moet je op dat moment regisseren, op fantastische locaties. Je hebt bijvoorbeeld vijftien minuten als de zon opgaat. In dat licht moet het dan gebeuren. Samen, met iedereen op die plek. Dat is zo tof…” Zijn artistiek pad loopt dan ook in een logische richting. “Ik ga een kortfilm maken. Met daarbij een live muziekvoorstelling met animatievideo. En ook met een plaat.” De kortfilm zal ‘Lung Ta’ gaan heten. “Een Aziatisch woord voor de windpaarden, de gebedsvlaggetjes die je ook in Tibet ziet. De wind die voorspoed kan brengen, maar ook veel verdriet. Een mooie metafoor voor de gevoelens in het leven.” Het gevoel van Ansatz zal nooit ver weg zijn…
“Je wilt altijd iets overbrengen, op de kijker, op de luisteraar. Beeld is een eigen vorm van taal, maar muziek is dat natuurlijk ook. Door het gebruik van elektronica zijn we daar bij Ansatz heel ver in gegaan. Alles in de wereld is geluid. In mijn collages heb ik geprobeerd om die wereld wat kleiner te maken. Daarmee hoop ik anderen te raken, een andere invalshoek te bieden, te laten relativeren of een vlugge schoonheid te bieden. Daarom zal ik altijd muziek blijven maken, omdat ik overtuigd ben dat er heel veel schoonheid is en dat wil ik delen met gelijkgestemden.”
We schrijven over Ansatz der Maschine nog steeds in tegenwoordige tijd. Het is nog geen verleden, de band gaat nog on tour en er is natuurlijk de nieuwe plaat ‘Tunguska’. “Vernoemd naar een Siberische Rivier. In 1908 vond aan de oevers van de Tunguska de grootste explosie plaats die ooit is gemeten. Tachtig miljoen bomen werden vernield over een gebied van 2150 km2, maar de inslagkrater werd nooit gevonden…” Zelfs de spraakzame Mathijs wordt er bijna stil van. “Ik vond dat een hele mooie metafoor om mee te werken: Er is iets gigantisch gebeurd, maar de mens weet niet wat. Die meteoriet valt, alle structuur is weg, je hebt niets meer in de hand. Net als in het leven. In ‘Tunguska (Part 2)’ hoor je het ook aan de drums. Ze werken naar een climax, maar die komt niet, ze houden zich in….” De collage kunstenaar denkt echt over alles na. “Op het einde, en dat vind ik dan weer grappig, hoor je een voice sample van een Siberische rendierherder. Ik heb heel lang gezocht om dat te vinden op YouTube. Volgens overlevering was het hele gebied tijdens de explosie onbewoond. Er was maar één dode: een rendierherder die in een boom was geslingerd. Ik dacht: die mens, die moet ik eren.” Zo zijn er meer verwijzingen. “De titel ‘656 Feet’ slaat op de grootte van de meteoriet. En ‘The Wooden Lighthouse’ gaat over een houten vuurtoren aan de Arctische kust van Siberië. Ik vind dat een heel mooi beeld: dat onherbergzame landschap, super koud, en dan een vuurtoren die licht en warmte geeft.” Filmisch…
Mathijs ís muziek. En Mathijs ís beeld, film. Wat als hij een film zou maken van 20 jaar Ansatz… welk nummer plaatst hij onder de trailer?” O jee, mag ik er meerdere noemen? Dan ga ik voor ‘Kohn Denny’, een nummer dat een eigen leven is gaan leiden, iconisch bijna. Postrock, totaal niet mainstream. Het nummer leek zichzelf te schrijven. Ik was diep geëmotioneerd, dat zoiets kon gebeuren.” Als tweede zou hij gaan voor ‘Over Exposed Frozen Stars’. “Dat is het eerste nummer dat gedraaid is bij Duyster, een fantastisch programma, hier in België. Dat is voor ons het begin van alles geweest… En misschien ‘Colors’, een buitenbeentje, een folksong, maar het nummer was toen nodig. Het moest gewoon geschreven worden.”
Hij noemt het niet, maar ‘Tunguska (part 1)’, zou zeker ook een mooie keuze zijn geweest. De manier waarop hij vertelt over de titelsong van het afscheidsalbum “Ik probeer het altijd heel goed te doen, maar ik relativeer ook. Zo sta ik in het leven. En als onze tijd voorbij is, was het misschien maar een rimpeling. Maar het is okay… Daar gaat de song over.” En hij vervolgt, bijna als een conclusie, een natuurlijke afsluiting: “En eigenlijk geldt dat ook voor de songs van Ansatz: Het is goed geweest, ik ga nu weg, maar het is een mooi afscheid… Onze songs zijn groot en volwassen genoeg om ze los te laten…”
Foto’s (c) Studio Trad _ Ward Dhoore
