Gewetensvraagje: moet een interview tijdloos zijn of juist tijdsgebonden? Ik ben in principe meer van het tijdloze, maar het ‘vervreemdende nu’ biedt een extra gelaagdheid in een gesprek over de zuiverheid van het gevoel. En dan zit je bij Mathijs Bertel, voorman van het Belgische Ansatz der Maschine natuurlijk meteen op de eerste rij in een cinema van geluid, beeld, kunst, emotie en gevoel. Maar allemaal virtueel natuurlijk, in deze tijd…
Terug naar de tijd nét vóór. Toen bracht Ansatz der Maschine het prachtige album ‘Burial Songs’ uit, dat in Maxazine werd vergeleken met het gevoel in literatuur en film. Een treffende vergelijking, volgens Mathijs: “Ik probeer mensen in mijn muziek hun eigen verhaal te laten creëren. Een soort balsem voor de ziel.” Hij werkt daarom veel met instrumentaties. De teksten “…houd ik heel vaag…” Deze zijn autobiografisch, maar opgetild naar een niveau waarin ieder zijn eigen leven kan projecteren.
“Net als in film, boek of kunst: je begint dingen in ander perspectief te zien. Dat is het meest zinvolle van kunst en probeer ik ook aan de luisteraar te geven.“
Mathijs kan met meer dan twintig jaar ervaring en vier eigen albums van gelaagde geluidsconstructies dan ook met recht een geluidskunstenaar worden genoemd. “Ik ben altijd op zoek geweest naar niet-alledaagse geluiden. Of zet gewone geluiden in een andere context, waardoor ze een bevreemdend effect krijgen.” Het album ‘Burial Sóngs’ heet niet voor niets zo. Het zijn gelaagde sóngs, veel meer dan soundscapes, met een duidelijke songstructuur. Naast de gesamplede klanken hoor je ook het organische gebruik van o.a. harp en cello. “Ik heb in twintig jaar mijn eigen universum gebouwd met al die klanken. Ik begin gewoon te componeren op buikgevoel en weet meestal zelf niet waar ik uitkom.” En het woord ‘Burial’ is ook bewust gekozen: “Ik wilde een requiem schrijven, over verlies, afscheid nemen van mensen. Het is achteraf gezien een nog persoonlijker plaat geworden dan ik dacht. Ik heb echt dingen van mij afgeschreven. Dingen die je niet kunt zeggen met woorden, kun je wel dikwijls zeggen met muziek.”
Mathijs schrijft en componeert zelf, maar krijgt daarbij hulp van ‘zijn’ muzikanten, die de nummers ook live uitvoeren, zoals Sophia Ammann, die de meeste nummers inzingt. “Alle bandleden spelen ook in andere bands of hebben hun eigen projecten.” Zo speelde Mathijs zelf live mee met Illuminine. ”Dat was een hele ervaring, het is meer ambient, nieuw klassiek, maar ook heel filmisch, zoals wij.” Mathijs is duidelijk breed georiënteerd: “Ik luister heel veel naar folk, maar ook naar flamenco.” Daarnaast schrijft hij ook voor dans en theater. Niet zo vreemd, eigenlijk. “Ik heb ook aanbiedingen gekregen voor filmmuziek. Maar ik maak het liefst een muziekalbum, dat we vervolgens live mogen spelen, voor een publiek dat heel dankbaar is.”
Het gevoel, de sfeer, de melancholie van Ansatz der Maschine roept onbewust een beeld op van het grootse, bijna mystieke IJsland. Dat lijkt niet toevallig. “Wij keken vroeger op naar IJslandse bands als Sigur Ros en Múm. En met Valgeir Sigurdsson als producer voor ‘Burial Songs’ kies je bewust voor iemand die je muzikale taal spreekt.” Maar Mathijs is ook gefascineerd door het land zelf: “Je voelt je zo onderdanig in die natuur; een soort nederigheid die wij ook proberen op te zoeken in onze muziek.” Sigur Ros ontwikkelde daarbij zelfs een eigen klanktaal, los van betekenis, enkel gebaseerd op gevoel. “Maar voor mij moet een tekst écht ergens over gaan…, en moet poëtisch zijn. De nummers krijgen dan meer diepgang.”
Het gesprek is warm, relaxt en Mathijs is heel tevreden met alles dat hij kan en mag doen. Toch heeft ook hij nog stille wensen. “Ik zou heel graag eens samen willen werken met Björk. Zij is één van de grootste hedendaagse componisten. Zij probeert out of the box probeert te denken. Daar houd ik van. En ze gaat op zoek gaat naar het experiment.” Ook DJ Shadow krijgt zijn volle waardering. “Hij is ook een collage artiest. En hij heeft humor in zijn muziek. Ik vind dat een muzikant moet kunnen relativeren. Ik houd niet zo van die ego’s.”
Mathijs is hier ook niet de persoon voor. Hij heeft drie jaar gewerkt aan het ingetogen, zeer persoonlijke ‘Burial Songs’. “En twee dagen voor de release moest alles worden gecanceld…” Het tijdloze gesprek komt op het tijdsgebonden punt. “Drie jaar werk…”, verzucht Mathijs. “De goesting om het album live te spelen is nu heel groot.” Dat is heel vervelend, maar Mathijs kijkt ook verder, filosofeert verder. Wat is er na dit alles, wat brengt het ons? “Het is een les in nederigheid. De gedachte dat er maar één manier is om de maatschappij in te richten, die is er niet meer. En juist in deze tijd waarin je niet meer naar musea en concerten mag, heb je cultuur heel hard nodig. Stel je een quarantaine voor zonder boeken, films, series, muziek…”
Mathijs plaatst zijn muziek in een breder perspectief. Terecht. Kunst als een middel om een balans te vinden in deze tijd. Dat is mooi, dat is wijs, “Maar ja”, verzucht ook hij “Eigenlijk zat ik nu in Macedonië voor twee shows.” Het zijn vreemde tijden, Mathijs…
