Zal het een toeval zijn geweest? Juist op 16 februari, de eerste verjaardag van de Harak beweging, stond Souad Massi in Antwerpen. Harak, brede maatschappelijke beweging die in Algerije al een jaar lang elke vrijdag vreedzaam demonstreert tegen het nationale politieke systeem. Souad Massi daarentegen, is één van de grootste symbolen van humaniteit en verdraagzaamheid in Algerije. En juist zij stond op het podium van de best programmerende concertzaal in Antwerpen. Toeval? Het zal toeval zijn geweest, zeker en vast, maar het feit dat we hier te maken hebben met een groot voorvechtster van de mensenrechten in haar thuisland mag niet onbenoemd blijven in een recensie van haar concert.
Het gastvrije onthaal dat de bezoekers altijd krijgen bij de Roma is zeker ook geen toeval, maar is wel altijd opvallend warm en verwelkomend. Rond 8 uur liep de grote zaal van de Roma vrijwel volledig vol met bezoekers. Was de Algerijnse diaspora vertegenwoordigd in de zaal? Zeker en dan vooral door vrouwen die waren gekomen om Souad Massi te zien en horen. Het overgrote deel van het publiek bestond uit een categorie muzikale fijnproevers die de naam en faam van Souad Massi kenden en weten te waarderen.
Even na acht uur doofden de zaallichten en waren de schaduwen van de muzikanten te zien, die in het donker hun plek op het podium zochten. Toen klonken de eerste tonen van het titelnummer van haar laatste album ‘Oumniya’. Souad speelde het repetitieve intro op haar gitaar en al gauw viel de Ud van Mehdi Malil in om het muzikale palet in te kleuren met zijn ‘maqqaams’; de toonintervallen die zo rijk een breed spectrum van emoties kunnen bestrijken. De prachtige en groot uitgevoerde lichtshow lichtte voorzichtig steeds één van de vier muzikanten aan. Als laatste viel de spotlight op Souad Massi zelf, toen zij begon te zingen. Haar stem was zuiver, loepzuiver. Kristalhelder bezong zij de hoop die zij haar landgenoten toewenste. De hoop op een beter leven voor zichzelf en hun kinderen.
Zonder te stoppen speelde Souad met haar band de eerste nummers non stop door. Geen woord, geen pauze, pure concentratie. De muzikanten zijn van een buitencategorie en Souad bracht meerdere keren in perfecte harmonieuze samenzang met derbouka speler Rabah Kalfa het publiek tot stilte en in vervoering.
De set was evenwichtig en afwisselend opgebouwd met een nadruk op de nummers van het laatste album. Nergens verslapte de aandacht en de energie bleef op en neer gaan tussen publiek en muzikanten. Een zeldzaamheid is het om deze flow te mogen bereiken bij een live concert.
Langzaamaan werkte Souad met haar fenomenale band naar een apotheose toe. Dit zijn geen broodspelers; Het plezier spatte van het podium af toen de muzikanten elkaar opzweepten. Souad dirigeerde het geheel vanaf haar stoel, spelend op haar gitaar. De creativiteit van de muzikanten brak regelmatig door het keurslijf van de composities heen, ze verrasten zichzelf daarmee en gingen mee in de muziek die hen en het publiek samenbracht deze avond.
Toen zong Souad ‘Je chante’ en de tijd stond stil. Alleen met haar gitaar verkleinde ze de zaal van de Roma voor iedereen tot een ruimte waarin Souad alleen voor zichzelf leek te zingen, maar tegelijk voor de hele wereld. Engelachtig was de vergelijking die opkwam toen ze dit zong. De melancholie maakte zich van iedereen meester en Souad zong, ze zong alsof er niets anders bestond. Zo mooi, zo mooi. Een oudere vrouw in het publiek liet haar tranen de vrije loop, haar dochter naast haar stond met haar hoofdoek in haar ene hand omhoog gestoken en zong zacht prevelend de tekst mee, terwijl ze de hand van haar moeder vastpakte. Deze kwam binnen op alle chakra’s tegelijk, of je zou een hart van puur verroest gietijzer moeten hebben. Toen deelde Souad Massi de finaleklap uit met het frêle ‘Pays Natal’, waarbij de opening op de Ud slechts een inleiding was op wederom een hartverscheurend mooi gebrachte ode aan familie, traditie, respect en vrijheid. Scherpe randjes waren er zeker, laat dat maar aan Souad Massi over, een goed verstaander heeft echter aan een half woord genoeg.
Naar het einde van de show schakelde de band op een hogere versnelling en werden derbouka-virtuoos Rabah Kalfa en percussionist Adriano Tenorio als joker ingezet. Een minutenlange draaikolk van percussie extravaganza viel het publiek ten deel. Begeleid door een spectaculaire lichtshow kwam het universum dat tot stilstand was gekomen weer in beweging. Het creëerde een draaikolk waarin iedereen weer werd meegenomen. Zonder dat er ook maar een elektrisch of elektronisch instrument op het podium aanwezig was, werd het publiek volledig zoek gespeeld. Als het dak eraf was gewaaid in de storm, was naderhand niet duidelijk geweest of het door het weer zou zijn gekomen of door de orkaan van muziek die in de Roma rondraasde.
Een ongeëvenaard mooi concert was bijna aan zijn einde gekomen, echter kon Souad niet weggaan zonder dat ene nummer gespeeld te hebben. Ze voldeed aan de eis van het publiek dat zij tot het hare had gemaakt en speelde ‘Raoui’. Nog een keer helemaal alleen op het grote podium. Nog een keer hing het publiek aan haar lippen. Het ging voorbij, te snel, veel te snel. Souad Massi in de Roma was een eenmalige belevenis die de bezoekers zich lang zullen heugen. Lang genoeg totdat Souad Massi weer terug zal keren op het podium van de Roma. Dit concert was de perfecte 10.
Foto’s (c) Perry Hermans