Er zijn weinig acts in de elektronische muziek die zoveel krediet hebben opgebouwd als The Orb. Toen Alex Paterson en Jimmy Cauty in 1988 begonnen met het draaien van ambient sets in de chill-out room van Heaven, legden ze onbedoeld de fundering voor een geheel nieuw genre. Ambient house was geboren uit een simpele gedachte: wat als de ravers die om zes uur ’s ochtends uit de clubs strompelden, uitgeput en chemisch verstoord, ergens naartoe konden waar de beat zachter werd maar de reis doorging?
Bijna vier decennia later blijft Paterson, nu met zijn vaste partner Michael Rendall aan zijn zijde, die vraag beantwoorden. Buddhist Hipsters, het achttiende studioalbum van The Orb, is een album dat zijn roots kent maar niet gevangen zit in nostalgie. Het begint met een droom: een roltrap die uit de wolken afdaalt, boeddhisten en hipsters naast elkaar, Roger Eno die wenkt van bovenaf. Die surreële visie wordt werkelijkheid in tien tracks die de luisteraar meenemen op een 77 minuten durende reis door dub-valleys, drum & bass-cyclonen en house music die zweeft als rook door een verlicht clubinterieur.
‘Spontaneously Combust’ opent met Steve Hillage’s onmiskenbare gitaar, een veteraan die al op U.F.Orb stond, en Miquette Giraudy’s vintage EMS-synths. Het is een statement: dit is The Orb zoals je ze kent, maar met nieuwe trucs. De backwards vocals en die “geheime sample” uit de kelders van West Norwood’s Book and Record Bar geven de track een speelse mystiek die altijd al het handelsmerk van Paterson is geweest. Waar anderen samples gebruiken voor instant gratification, weet Paterson ze te transformeren tot nieuwe narratieven.
Het album beweegt met een natuurlijk ritme tussen verschillende moods. ‘P~1’ explodeert in cosmic drum & bass, een genre-mashup die in minder capabele handen rampzalig zou aflopen, maar hier voelt als een logische evolutie. ‘Baraka’, een ode aan een blinde Keniaanse neushoorn, pulseert met late-70s synth-nostalgie, terwijl ‘A Sacred Choice’ volledig overgaat in reggae-territory met Youth op bas en Paul Ferguson op drums. Het is hier dat Patersons jeugd in Brixton, gedrenkt in roots en dub, naar de oppervlakte komt.
‘Arabebonics’, het woord verzonnen door rapper Rrome Alone, is misschien wel het meest ambitieuze moment. Eastern-influenced hip-hop met strijkers van Violetta Vicci; het klinkt op papier als een recept voor pretentieuze chaos, maar de executie is verrassend gegrond. Paterson en Rendall begrijpen het spel van spanning en ontspanning, van complexiteit en eenvoud.
De echte magie gebeurt echter in het laatste kwart. ‘The Oort Cloud (Too Night)’ neemt Trevor Walters’ lovers rock klassieker en transformeert het, Rendall isoleerde de vocals met Logic, tot een NYC deep house journey die je rechtstreeks naar de dancefloor van Paradise Garage transporteert. ‘Doll’s House’ is, zoals Mojo terecht opmerkte, misschien wel de zuiverste house-track die The Orb ooit heeft gemaakt: swooshing, intricate, hypnotisch.
Het album sluit af met twee monumentale ambient pieces. ‘Under The Bed’, met Andy Falconer, gaat zo diep dat je bijna claustrofobisch wordt, maar op de goede manier, alsof je door een wormhole reist. En dan ‘Khàron’, vernoemd naar Pluto’s maan, waar Roger Eno’s spaarzame piano het universum schildert als een levend, ademend organisme. Het is ambient muziek in zijn puurst vorm: ruimte als instrument, stilte als compositie-element.
Maar laten we eerlijk zijn: niet alles werkt even goed. Met een speelduur van ruim een uur en tien diverse tracks, zijn er momenten waarop het album zijn focus verliest. ‘It’s Coming Soon’ voelt als een noodgedwongen concessie aan toegankelijkheid, de arpeggios en Caine’s vocals zijn prima, maar missen de durf van de omringende tracks. En hoewel de parade van gastmuzikanten indrukwekkend is op papier, voelt het album soms als een vriendelijk samenkomen in plaats van een gedreven visie. Waar Adventures Beyond the Ultraworld voelde als een coherent statement, is Buddhist Hipsters meer een collectie van mooie momenten.
Ook Patersons neiging tot het zweverige, boeddhisten op roltrappen, planeten als muzen, kan soms afleiden van de muziek zelf. De conceptuele wrapping is charmant, maar niet altijd noodzakelijk. The Orb is op z’n sterkst wanneer de muziek spreekt zonder mystieke footnotes. Toch: dit is een album dat bewijst dat ervaring en jeugdig enthousiasme geen tegenstellingen hoeven te zijn. Paterson en Rendall hebben iets therapeutisch en tijdloos gemaakt, een “holiday for the head” zoals ze het zelf noemen. In een wereld die steeds chaotischer lijkt, biedt Buddhist Hipsters wat The Orb altijd al bood: een uitweg, een moment van rust, een kosmische glimlach.
Het is geen terugkeer naar de glorie van ‘U.F.Orb’, maar dat hoeft ook niet. Het is een nieuw hoofdstuk van een band die nog steeds weet hoe je de grens tussen dance en contemplatie moet vervagen. (8/10) (Cooking Vinyl)