De donkere kamer van Damokles is het meest gelezen en bejubelde boek van W.F. Hermans en wordt nu op het toneel gebracht door regisseur Ger Thijs. Hoofdrolspeler Hein van der Heijden (winnaar Louis d’Or 2012) is erg tevreden over het stuk en kan goed met Thijs samenwerken. Het is tenslotte niet de eerste keer. ‘Hij geeft je als acteur veel vrijheid, maar weet tegelijkertijd ook wanneer hij moet ingrijpen.’
Door: Linda van Schooten
Oorlogsverhaal
In De donkere kamer van Damokles speelt Hein van der Heijden de rol van Osewoudt, een eenvoudige sigarenhandelaar uit Voorschoten. In de eerste dagen van de Tweede Wereldoorlog ontmoet hij verzetsman Dorbeck, die sprekend op hem lijkt en die hem opdrachten geeft die Osewoudt gewillig uitvoert. Rob Das speelt zijn geheimzinnige dubbelganger Dorbeck. Deze twee acteurs hadden niet beter gecast kunnen worden, want ook in werkelijkheid lijken ze sprekend op elkaar.
Van der Heijden (1958) groeide als kind op in het Limburgse Heerlen, waar hij tot zijn achttiende heeft gewoond. In die tijd ging iedereen na het eindexamen op de middelbare school meteen het huis uit. ‘Veel van mijn vrienden gingen toen naar Groningen, want dat was stoer, zo ver mogelijk weg van huis.’ Zelf ging hij Nederlands studeren in Nijmegen, waar hij bij de toneelclub belandde. ‘Het waren zulke stoere gasten die daar bij zaten. Ik dacht, daar wil ik wel bij horen!’ En zo begon zijn carrière als acteur.
Zachte G
Op zijn achttiende ging Van der Heijden al weg uit Limburg, maar terug wil hij ook niet meer. Het heeft nog wel even geduurd voor hij zich ergens anders thuis voelde. ‘In Amsterdam werd ik als provinciaal gezien met een raar accent. De zachte G was altijd wel een issue. Ik had het gevoel dat ik daar werd neergetrapt door die arrogante Amsterdammers. Ik heb heel vaak auditie moeten doen en dat heeft me heel onzeker gemaakt toentertijd. Daarna ben ik naar Arnhem gegaan en daar ging het wel meteen goed. Alles liep als een trein. Ik dacht, ik laat me niet nog eens zo ondersneeuwen.’
Ondanks dat Van der Heijden al jarenlang in het vak zit, zijn de angst en onzekerheid bij hem nog altijd aanwezig. Wel weet hij dat nu beter te accepteren dan vroeger. ‘Als ik achter de coulissen sta, ben ik bang en voel ik de angst. Slechts één stap verder sta ik al op het toneel en kan het hele publiek me zien. Dan begint de adrenaline. Mensen zeggen wel altijd tegen me dat ik niet bang moet zijn, maar dat bén je gewoon. Daar kun je niks aan doen. Ger zegt altijd: “vertrouw nou maar op die impuls van je, dan komt het wel goed.” Van zulke complimenten word ik altijd blij.’
Bewerking
Regisseur en bewerker Ger Thijs heeft de spanning van de literaire klassieker slim weten te behouden in het toneelstuk. Een aantal aanpassingen zorgt er voor dat het ook voor de lezers van het boek spannend blijft. Terwijl het verhaal in het boek chronologisch verloopt, wordt het toneelstuk afgewisseld tussen het verhaal en het verhoor. Op ze manier is verhoorder Victor Löw – net als Van der Heijden – bijna het hele stuk op het podium te zien. Desondanks vergeet je hem tijdens het verhaal en komt zijn gebulder bij het verhoor weer onverwachts bij je binnen. Zo gaat de spanning geen moment verloren.
Al kan een stuk nog zo goed in elkaar zitten, het is niet vanzelfsprekend dat het meteen goed loopt bij de repetities. Voor Van der Heijden zijn de repetities ontzettend belangrijk. ‘Het is altijd even zoeken naar het juiste puzzelstukje. Wanneer valt de puzzel in elkaar? Dat kan soms zelfs pas op de première zijn. Tijdens de repetities ben ik vaak nog aan het zoeken naar mijn tekst, maar dat gaat gelukkig altijd beter naarmate ik meer oefen. Daarom zijn die repetities ook zo belangrijk. Je moet alles eruit halen en ze ten volle benutten.’
Louis d’Or
In 2012 won Van der Heijden de Louis d’Or voor zijn rol in zowel Vincent en Theo als in Oom Wanja. Het afgelopen seizoen was hij weer genomineerd voor de Toneelprijs voor de meest indrukwekkende mannelijke, dragende rol, voor zijn rol in Mightysociety10. Van der Heijden is heel bescheiden over de prijs. ‘Natuurlijk is zo’n nominatie leuk, maar ik weet ook heel goed hoe het voelt om het minder goed te doen. Het geeft heel veel druk. Ik denk dan Jezus Christus, nu moet ik het waarmaken. Dan komt die angst en onzekerheid weer naar boven drijven in plaats van het zelfvertrouwen.’ Grote kans dat hij voor De donkere kamer van Damokles weer een nominatie kan verwachten, want met zo’n grote rol is Van der Heijden echt de drager van dit prachtige stuk.
De donkere kamer van Damokles door Hummelinck Stuurman Theaterproducties
Gebaseerd op het boek van: Willem Frederik Hermans
Toneelbewerking & regie: Ger Thijs
Met: Victor Löw, Hein van der Heijden, Annick Boer, Reinier Bulder, Michel Sluysmans, Rob Das en Randy Fokke
